Öğretim programlarında çevre eğitimi

Abstract

Çevrenin farklı yazarlar tarafından tanımı, bu tanımların ortak yönleri bölüm içerisinde verilmiştir. Daha sonra çevre sorunlarının hem yerelde hem de evrensel anlamda değerlendirmesi yapılmıştır. Çünkü hiçbir birey ya da toplum çevreye verdiği zararın sadece kendisini etkilediğini savunamaz. Bugün çevre ile ilgili atılan yanlış bir adım sadece o topluluğu ya da devleti değil dünya üzerinde yaşayan tüm insanları hatta canlıları doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir. Bu nedenle son zamanlarda sıkça bahsedilen “Çevre Sorunu” tüm insanlığı ilgilendiren temel bir konudur. Bu bağlamda bireyler, toplumlar, sivil toplum kuruluşları, özel kurum ve kuruluşlar ile tüm devlet kurumları yaşanan çevre sorunlarının çözümünde topyekûn “Çevre Eğitimi” seferberliği başlatmalıdırlar. Bu durum tüm canlılar ve gelecek nesiller için önem arz etmektedir. Çevre ile ilgili bireylerde bir bilinç oluşturma, çevrenin korunması ve sürdürülmesi gibi konular son zamanlarda önem kazanmıştır. Türkiye’de de çevre konusunda Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve TEMA Vakfı tarafından “Çevre” ile ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Bireylerin çevre konusunda bir bilince sahip olması için hiç kuşkusuz birçok kurum ve kuruluşa büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu kurumlardan birisi de Milli Eğitim Bakanlığıdır. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda “Çevre Eğitimi” verilmektedir. Ancak verilen bu eğitimin etkililiği sorgulanmaktadır. Çünkü gerçek anlamda hedeflenen çevre eğitiminin, uygulama olmadan bireyin yaşamında davranışa dönüştürmesi ve çevreyle ilgili sorumlulukları yerine getirmesi mümkün gözükmemektedir. Yine öğretim programlarında çevre eğitimine yönelik kazanım, değer ve beceri sayısının yetersiz olduğu görülmektedir. 2009, 2015, 2017 Hayat Bilgisi Öğretim Programında “Çevre Eğitimi” ne yönelik kazanımlar, değerler ve beceriler incelenmiş ve değerlendirilmiştir. 2009 Hayat Bilgisi Programında çevre eğitimine yönelik toplam 9 kazanım varken; 2015 programında 12, 2017 programında ise bu sayı 10’a düşmüştür. 2009 programında 2 beceri, 4 değer; 2015 programında 1 beceri (Doğayı koruma), 1 değer (Doğa sevgisi); 2017 programında ise 1 beceri (Doğayı koruma) ve 1 değer (Doğal çevreye duyarlılık) vardır ve yine beceri ve değer sayısının düştüğü söylenebilir. 2005, 2013, 2017 Fen Bilimleri Öğretim Programı incelemiştir. Kazanımlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çevre eğitimine ilişkin doğrudan bir beceri veya değere Fen Bilimleri öğretim programlarında rastlanmamış ancak 2005 öğretim programında 18, 2013 öğretim programında 31 ve 2017 öğretim programında 29 olmak üzere toplamda 78 kazanıma yer verilmiştir. Yine 2015 ve 2017 Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında “Çevre Eğitimi” ile ilgili kazanım, beceri ve değerler belirlenmiş, tablolar halinde verilmiş ve detaylı açıklanmaya çalışılmıştır. 2015 Sosyal Bilgiler öğretim programında kazanım sayısı 8’ken 2017 programında kazanım sayısı 2’ye düşmüştür. Aynı şekilde 2015 programında 1 beceri “Çevreyi koruma duyarlılığı”, 1 değer “Çevre duyarlılığı” var iken, 2017 programında 1 beceri “Çevre okuryazarlığı” verilmiştir. Ayrıca doğrudan bir değere yer verilmediği görülmektedir.