Âşık tarzı Türk edebiyatında milliyetçilik (Danışman Prof. Dr. Bayram Durbilmez)

Abstract

Giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Anadolu sahasında âşık edebiyatı temsilcilerinin şiirleri incelenerek bu şiirlere yansıyan milliyetçilik teması sosyolojik ve milliyetçilik kuramlarına göre şiirler değerlendirilmektir. Ayrıca küreselleşme, teknoloji ve kitle iletişim araçlarının Türk milliyetçilik anlayışına etkisi âşıkların şiirleri üzerinden yorumlanmaktadır. Çalışma, Âşık Edebiyatının Anadolu sahasındaki Cumhuriyet Dönemi olarak sınırlandırılmıştır. Çalışmada Cumhuriyet Dönemi’nde Anadolu’nun farklı coğrafi bölgelerinde yetişen âşıkların şiirleri üzerinde durulmaktadır. Bu çalışmada, “sistematik tahlil yöntemi” adı verilen metin merkezli inceleme yöntemi kullanılmaktadır. Çalışma, disiplinlerarası bir incelemedir. Çalışma, âşık tarzı Türk edebiyatı alanında sosyolojik ve milliyetçilik kuramları ile yapılacak araştırmalara örnek teşkil etmektedir. Çalışmanın giriş kısmında kimlik / millȋ kimlik, ırk, millet, etnik / etnisite ve milliyetçilik kavramları tanımlanmakta ve Âşık Edebiyatı ile ilgili temel bilgiler aktarılmaktadır. Bu kavramlarla ilgili bilim insanlarının görüşlerine yer verilmektedir. Milliyetçilik, Türk milletinin milliyetçilik anlayışı ve milliyetçiliğin gelişim tarihi hakkında bilgi sunulmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde âşıkların şiirlerinde yer alan millî unsurlar sosyolojik kuramlara göre incelenmiştir. Şiirlerde tespit edilen kültür, dil, inanç, tarih, töre, bayram, vatan, askerlik, bayrak, millet, ahlak ve iktisatla ilgili millȋ unsurlar işlevselcilik kuramına göre ele alınmıştır. Tespit edilen politika, Türkçülük / Turancılık, ülkücülük, ırkçılık ve terörle ilgili millȋ unsurlar çatışma kuramına göre değerlendirilmiştir. Yine şiirlerde yer alan kızıl elma, bozkurt, Ergenekon, bayrak ve tarihî kimlikler simgesel etkileşimcilik kuramına göre incelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde âşıkların şiirlerinde tespit edilen millȋ unsurlar milliyetçilik kuramlarına göre değerlendirilmektedir. Şiirlerde tespit edilen millȋ unsurlar ilkçi, modernist, etno-sembolizm ve banal milliyetçilik kuramlarına göre incelenmektedir. Çalışmanın üçüncü bölümünde küreselleşme, teknoloji ve kitle iletişim araçlarının millî değerleri nasıl etkilediği şiirler üzerinden anlatılmaktadır. İncelenen şiirlerde söz konusu gelişmelerden Türk milliyetçilik anlayışını olumsuz etkileyen unsurlar üzerinde durulmaktadır. Sonuç bölümünde Anadolu sahasında yetişen Cumhuriyet Dönemi âşıklarının şiirlerinde yer alan millȋ unsurlardan örnekler verilerek sosyolojik ve milliyetçilik kuramlarına göre Türk milliyetçiliği değerlendirilmektedir. Türk milliyetçilik anlayışının sosyolojik ve milliyetçilik kuramlarından sadece biriyle açıklanamayacağı ortaya konulmaktadır. Küreselleşmenin, teknolojik ve kitle iletişim araçlarının âşıkların şiirlerine yansıyan Türk milliyetçiliğindeki olumsuz etkileri değerlendirilmektedir. Çalışmada âşık şiirlerinin; Türk milletinin kimliğini, karakterini, duygularını ve felsefesini yansıttığı tespit edilmiştir. Çalışmanın sonunda yararlanılan kaynakları içeren bir kaynakça bölümü yer almaktadır.