Halk çevreciliğinin ürettiği yeni bir şiir türü: ’Ekoaktivist’ şiir

Abstract

Çevre hareketleri edebiyat ve doğa yazınıyla yakından ilişkilidir ve aktivistler direnişlerini çoğu kez çeşitli sanat formlarıyla, görsel ve edebi çalışmalarla seslendirirler. Aynı şekilde şiir ile politik eylem arasında yakın bir ilişki vardır ve şiir toplumsal gerçekliğin ifade edilmesinde önemli bir rol oynar. Şiir sosyoekolojik adaletsizliklere karşı muhalefetin dile getirilmesinde bir toplumsal katılım aracıdır. Şairler yaratıcı çabalarıyla insanları protesto hareketlerine katılmaya çağırır ve teşvik ederler. Bu makale yerel çevre hareketleri bağlamında Türk halk şiirinde çevreci protestonun şiirsel dilini incelemektedir: ekoaktivist şiir. Türkiye’de endüstriyel kapitalizmin yıkıcı yayılımına tepki olarak ortaya çıkan yerel çevre hareketlerinde ekoaktivist şiirin bir analizi yapılmaktadır. Ekoaktivist şiirin ayırıcı niteliğinin çevreci protestoyu dillendirmek ve genel kamuoyunda sosyal ve çevresel meselelere yönelik farkındalığı ve duyarlılığı arttırmak olduğu görülmektedir. Politik ekoloji, eko eleştiri ve ekoşiir perspektifini kullanan bu çalışma ekoaktivist şiirin politik bir sanat olduğu kadar politik bir pratik olduğunu da gösterme amacındadır. Çalışma için Türkiye’nin farklı yerlerinden sanal kartopu tekniğiyle derlenmiş sekiz ekoaktivist şiirin her biri verdiği ekoloji politik mesajlar yorumlanarak analiz edilmiştir.

Environmental movements are closely linked with literature, and nature writing and activists often voice their resistances through various art forms, mainly visual and literary works. Similarly, there is also a close relationship between poetry and social action and poetry plays a crucial role in the reflection of social reality. Poetry serves as a means of social participation to voice opposition against the socioecological injustices. The poet seek to call and encourage people to join the protest movements through their creative efforts. This study examines the poetical language of enviromental protests in contemporary Turkish folk poetry: ecoactivist poetry. The paper proposes an analysis of ecoactivist poetics of popular or grassroots environmental struggles in Turkey against the destructive penetration of industrial capitalism. It is seen that the main distinctive characteristics of ecoactivist poetry is of voicing the environmental protest and raising awareness and sensitivity of social and environmental issues among the general public. Engaging in political ecology, ecocriticism and using ecopoem analysis, this article demonstrates that ecoactivist poetry is a political practice, as well as a political art. In the paper eight ecoactivist poems, collected through virtual snowball technique from different localities in Turkey, analysed by interpreting the underlying ecology political messages within each of the selected poems.