Özet:
Özet
Giriş: Çocukların gelişimlerinin en hızlı olduğu dönemlerden biri okul öncesi dönemdir. Çocuklar, fiziksel yönden, zihinsel yönden, sosyal-duygusal yönden hızla gelişimlerini tamamlarken, bir yandan da hızlıca öğrenme eğilimindedirler. Okul öncesi dönemde kazanılan bilgilerin, diğer dönemlere nispeten daha kalıcı olduğu ve ileriki yıllar içinde temel oluşturduğu bilinmektedir. Okul öncesi dönem, çocuğun tüm beceri temellerinin atıldığı, nesneler ve durumlar hakkındaki soru ve merak konularına cevap aramak için gözlemlerde bulunduğu, deneyimler içinde olduğu ve bilimsel olarak ilk fen uygulamalarının oluştuğu dönemdir (Alisinanoğlu vd., 2015; s.66; Güler & Bıkmaz, 2002, s.99).Çocuklar doğuştan merak, keşfetme, gözlem yapma duygusuyla dünyaya gelirler. Fen eğitimi de okul öncesi dönemdeki eğitimin bir parçası ve uygulama alanıdır. Okul öncesi dönem dediğimiz erken çocukta fen eğitimi verilmesinin temel amacı çocukları içinde bulundukları hayata hazırlamaktır. Çocuğa kendisini ve çevresini tanıtmak, günlük yaşam içindeki becerileri kazandırmak, çocuklarda gözlem yapma, tahmin etme, karşılaştırma, gruplama, gibi becerileri kazandırmaktadır (Doğan vd., 2017; s.55). Çevresi ile etkileşim içinde olan çocuk gözlemlediği olgu ve olaylar ile ilgili sorular soracak, sorulara cevap bulmaya çalışacak, zihninde gözlem yapmaya , deney yapmaya ilişkin bir şema oluşturacak ve bu döngü hayatı boyunca devam edecektir. (Yaşar, 1993). Okul öncesi kurumlarında ara ara fen merkezinin düzenlenmesi ve fen etkinliklerine yer verilmesi çocukların özellikle zihinsel gelişimine büyük fayda sağlayacaktır. Fen merkezlerinde çocuklar gerek öğretmen rehberliğinde gerek öğretmenin planladığı etkinlik çerçevesinde deneyimler kazanacak ve uygulama alanı bulacaklardır. Çocukların özellikle zihinsel gelişimi, dil gelişimi için uyaranlarla dolu bir uygulama fırsatı sağlamada fen merkezinin rolü yadsınamaz (Dere, 2001). Çocukların gelişiminde ve çocukların hayata hazırlanması bakımından fen eğitiminin ve fen merkezinin önemi çok büyüktür. Bu bağlamda bu çalışmada, Çocuk Gelişimi Programı öğrencilerinin ‘’Eğitimde Araç-Gereç Geliştirme ‘’ dersinde geliştirdikleri ‘’fen merkezi ‘’ materyal dokümanlarının genel özellikler, uygulanabilirlik ve kullanışlılık bakımından incelenmesi ve materyallerdeki konu dağılımlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.
Problem Durumu
Fen merkezi materyalleri genel özellikleri bakımından belirlenen kriterlere uygun hazırlanmış mıdır?
Fen merkezinde oluşturulan materyaller uygulanabilirlik, kullanılabilirlik bakımından belirlenen kriterlere uygun hazırlanmış mıdır?
Fen merkezi hazırlanırken hangi konu ve temalar tercih edilmiştir?
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada nitel araştırma desenlerinden doküman analizi tekniği kullanılmıştır. Eğitim materyalleri incelenirken çalışmalardan bağımsız 4 uzmandan görüş alınmıştır. Eğitim materyalleri; genel özellikler, dizayn, uygulanabilirlik ve kullanılabilirlik ve konu dağılımı sınıflandırması bakımından değerlendirmek amacıyla hazırlanan 3 form kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada, ön lisans programında eğitim gören Çocuk Gelişimi öğrencilerinin 2020-2021 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde, ‘’Eğitimde Araç-Gereç Geliştirme’’ dersinde tasarladıkları toplam 15 fen merkezi materyal ürünü (NÖ: 10, İÖ: 5 ) incelenerek, materyallerin genel özellikler, dizayn, uygulanabilirlik ve konu dağılımı sınıflandırması bakımından değerlendirilmeye alınmıştır (N= 15 ). Araştırmanın uygulanabilmesi için katılımcılardan gerekli izin alınmıştır.
Bulgular: Pandemi de uzaktan eğitim sürecinde ders kapsamında planlanan ve hazırlanan bu materyal ürünlerinin analiz ve değerlendirmesi sonucunda; ürünlerin konuları bakımından (3 tanesinin beslenme, 2 tanesinin doğa, toprak yapısı ve yaprak çeşitleri, 1 tanesinin yanardağ ve volkan, 3 tanesinin uzay, 2 tanesinin diş sağlığı, 4 tanesinin vücudumuz ve vücut sağlığı gibi konular üzerinde yoğunlaşıldığı belirlenmiştir. Materyallerin genel özelliklerine baktığımızda öğrencilerin oluşturduğu fen merkezlerinin %83 ‘ünün estetik ve uygun dizayn yapabilme, dikkat çekebilme özelliğinde olduğu, % 89 işlevsel olabilme özelliğinde olduğu, % 65 ‘inin sağlam ve dayanıklı olabilme özelliğinde olduğu, % 51’inin materyali boyutuna uygun yapabilme özelliğinde olduğu, % 92 ‘sinin kullanılan malzemenin çocuğun sağlığına uygun kullanabilme özelliği taşıdığının, % 98 ‘inin yaratıcı ve özgün ürün çıkarabilme niteliği taşıdığı belirlenmiştir. Uygulanabilirlik ve kullanılabilirlik genel kriterlerine baktığımızda, oluşturulan fen merkezlerinin; % 78’inin uygulamaya açık, uygulanabilir nitelikte olduğu, % 83’ünün fen merkezinin ve malzemelerinin kullanılabilir nitelikte olduğu, %81 ‘inin fen merkezinde ki uygulamaların anlaşılır özellikte olduğu, %67 ‘sinin fen merkezindeki işlenecek konuya, temaya uygun merkezin oluşturulduğu, % 97’sinin konuya uygun uygulama alanı belirleyebilme ( deney, gözlem) açısından uygun olduğu, %79 ‘unun çocukların seviyesine inebilme niteliğini taşıdığı, %77 ‘sinin yeterli ve açık bilimsel açıklamada bulunma özelliği taşıdığı belirlenmiştir.
Sonuç ve Öneriler: Araştırmanın sonucunda, pandemi sürecinde öğrencilerin uzaktan aldıkları eğitim doğrultusunda, okul öncesi eğitim kurumlarında kullanılmak üzere yaratıcı, özgün, estetik ve kullanışlı materyaller geliştirdikleri görülmüştür. Bu çalışmalar doğrultusunda hazırlanan materyallerin, materyal geliştirmeye yönelik yapılacak çalışmalarda ve uygulama alanlarında ders materyali için örnek teşkil edebileceği düşünülmektedir. Fen merkezinin ve fen etkinliklerinin okul öncesi eğitim kurumlarında, uygulama alanlarının fazlalaştırılması önerilmektedir.