Milli Eğitim Bakanlığınca 2018 yılında hazırlanan öğretim programlarında yer alan yetkinlikler ile sosyal bilgiler öğretim programında yer alan temel becerilerin kaynağı Türkiye Yeterlikler Çerçevesidir. Öğretim programlarının temel amaçlarının başında bu yetkinlik ve becerilere sahip bireyler yetiştirmek gelmektedir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının özel amaçlarında ise öğrencilerin doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma yollarını bilmelerinin ve eleştirel düşünmelerinin amaçlandığı ifade edilmektedir. Ayrıca yine programda öğrencilere kazandırılacak beceriler arasında eleştirel düşünme ve karar verme gibi bilişsel becerilere yer verilmiştir. Bu becerileri öğrencilerin kazanması sosyal bilgiler öğretmenlerinin, öğretmenlerin kazanması ise sosyal bilgiler öğretmen eğitimcilerinin kazanması ile mümkün olabilir. Bu bağlamda sosyal bilgiler lisans programları ile bilim uzmanı ve bilim doktoru yetiştirmeyi amaçlayan sosyal bilgiler lisansüstü programlarından beklenen, öğrencilerde sosyal bilgiler programındaki becerilere yönelik gelişmiş bir anlayış geliştirmeleridir. Bu nedenle çalışmada, sosyal bilgiler lisans ve lisansüstü programlarında eleştirel düşünme becerilerinin öğretimine ne düzeyde yer verildiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Lisans Programı ve Türkiye’de lisansüstü düzeyde yürütülen sosyal bilgiler eğitimi programları doküman incelemesi yoluyla analiz edilmiştir.
Lisans programında, doğrudan düşünme becerilerine odaklanan zorunlu bir ders olmadığı, sadece meslek bilgisi seçmeli bir derse programda yer verildiği, lisansüstü programlarda ise düşünme becerilerine odaklanan ders sayısının yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda çalışma sonucunda incelenen programlarda eleştirel düşünme başta olmak üzere düşünme becerilerinin görmezden gelindiği sonucuna ulaşılmıştır.
The source of the competencies in the curriculums prepared by the Ministry of National
Education in 2018 and the basic skills in the social studies curriculum is the Turkish Competencies
Framework. One of the main aims of the curriculum is to raise individuals with these competencies and
skills. In the special aims of the Social Studies Curriculum, it is stated that it is aimed for students to
know the ways to reach accurate and reliable information and to think critically. In addition, cognitive
skills such as critical thinking and decision making were included among the skills to be acquired by the
students in the program. It may be possible for students to acquire these skills if teachers these thinking
skills and it may be possible for teachers to acquire these skills if social studies teacher educators have
these skills. In this context, what is expected from social studies undergraduate programs and social
studies graduate programs aiming to train master and doctorate students is that students develop an
advanced understanding of the skills in the social studies program. For this reason, it is aimed to examine
to what extent critical thinking skills courses are there in social studies undergraduate and graduate
programs. For this purpose, Social Studies Education Undergraduate Program and social studies
education programs carried out at postgraduate level in Turkey were analyzed through document
analysis. It has been understood that there is no compulsory course focusing on thinking skills in the
undergraduate program, only an elective course is included in the program, and the number of courses
focusing on thinking skills in graduate programs is extremely insufficient. In this context, because of
the study, it was concluded that thinking skills, especially critical thinking, were ignored in the
programs examined.
