Özet:
ÇOCUKLARDA DAMAR YOLU AÇMA İŞLEMİ SIRASINDA OLUŞAN AĞRIYI AZALTMADA SANAL GERÇEKLİK GÖZLÜĞÜNÜN ETKİSİBahriye KAPLANT.C. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri EnstitüsüÇocuk Sağlığı ve Hast. HemşireliğiDoktora Tezi, Ocak 2020Danışman: Doç. Dr. Emine ERDEMÖZETBu randomize kontrollü deneysel çalışma, çocuklarda damar yolu açma işlemi sırasında oluşan ağrıyı azaltmada sanal gerçeklik gözlüğünün etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırma bir devlet hastanesinin çocuk kliniğinde yatan 7-12 yaş grubu çocuklar ile 29.04.2019-31.08.2019 arasında yapılmıştır. Etik kurul onayı, kurum izni ve ebeveyn onamı alınan bu çalışmada, deney (n=35) ve kontrol (n=35) grubundaki çocukların; yaş, cinsiyet, öğrenim gördüğü sınıf, daha önce hastaneye yatma ve damar yolu açılma deneyimi kriterleri benzer seçilmiştir (p>0.05). Veriler, Çocuk Tanıtıcı Özellikler Formu, Ebeveyn Tanıtıcı Özellikler Formu, Visual Analog Skala (VAS), Revize Edilmiş Yüz İfadeleri Ağrı Skalası (FPS-R), Girişim İzlem Formu, Çocuk İçin Davranış Gözlem Formu ve Ebeveyn İçin Davranış Gözlem Formu ile toplanmıştır. Araştırmada deney grubundaki çocuklara damar yolu açma işlemi sırasında sanal gerçeklik gözlüğü ile video izletilmiştir. Çalışma öncesi ve sonrasında; çocuk ve ebeveyninden işlem sırasında yaşadığı/yaşayacağı ağrıyı değerlendirmeleri istenilmiş, çocukların kalp atım hızı, O2 satürasyonu, vücut ısısı ölçülmüş ve işlem sırasında çocuk ve ebeveynin gösterdiği davranışlar değerlendirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde post-power analizi, tanımlayıcı istatistikler, Shapiro Wilk, Pearson ki-kare, Mann Whitney U ve Two-Related-Samples Testleri kullanılmıştır. Deney ve kontrol grubundaki çocukların; tanıtıcı özellikleri, hastaneye yatış nedenleri, damar yolu açılmasına ilişkin duygu, düşünce ve deneyimleri benzerdi. Araştırmada deney grubunun işlem sonrası VAS ve FPS-R puan ortalamalarının azaldığı, kalp atım hızı değerlerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir (p<0.001). Deney grubundaki çocukların işlem öncesi ve sonrası VAS (p<0.001), FPS-R (p<0.001), kalp atım hızı (p=0.029) ve ebeveynlerinin öngördükleri VAS değerleri (p<0.001) fark ortalamalarının kontrol grubundan fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca deney grubundaki çocukların işlem sırasında olumlu davranışlar gösterdikleri ve işleme uyum sağladıkları gözlenmiştir. Bu sonuçlara göre; sanal gerçeklik gözlüğü ile video izletilmesinin çocuklarda damar yolu açılması sırasında hissedilen ağrıyı azalttığı, davranışlarını olumlu yönde etkileyerek işleme uyumunu artırdığı belirlenmiştir. Sağlık profesyonellerinin hastanede yatan çocuklarda damar yolu açma işlemi gibi kısa süreli ağrılı işlemlerde ağrıyı azaltmak amacıyla sanal gerçeklik gözlüğü uygulamasını kullanmaları önerilebilir.