Özbek hayvan masallarında insan kahramanlar

Abstract

Destan, efsane, halk hikâyesi ve mitler gibi anonim halk edebiyatı ürünleri olarak değerlendirilen masallar, bilinmeyen bir zamanda, bilinmeyen bir mekânda hayalî kahramanların başından geçen olağanüstü olayların anlatıldığı tahkiyeli, mensur eserler olarak tanımlanmaktadır. Üzerinde en çok çalışma yapılan anonim türlerden biri olan masalların araştırmacılar tarafından konularına göre farklı şekillerde sınıflandırıldığı görülür. Söz konusu sınıflandırmalardan hareketle masallar; hayvan masalları, sihirli masallar, günlük hayatla ilgili masallar olmak üzere üç grupta toplanabilir. Hayvan masalları bütün kahramanları hayvan olan masallar ve esas kahramanları hayvan olmakla birlikte içinde insan figürüne de rastlanan masallar olarak iki kısımda incelenebilir. Esasen insanı temsil ettiği düşünülen hayvan kahramanların aslî unsur olarak görüldüğü hayvan masallarında insan kahramanların temsil ettiği tipler dikkate değerdir. Bu çalışmada hayvan ve insan kahramanların iç içe olduğu Özbek hayvan masallarında karşılaşılan insan tipleri üzerinde durulacaktır. Tales, which are described as anonymous folk literature products such as epics, legends, folk tales and myths, are defined as narrated prose works in which extraordinary events of imaginary heroes in an unknown place and time are told. As one of the most studied anonymous genres, it is seen that tales are classified in different ways by their subjects. Based on these classifications, tales can be classified in three groups as being fables, fairy tales, and daily life tales. Fables can be examined in two groups; first one is that its all heroes are animals, and the second one is that its main heroes are animals but also includes human characters. In fables, in which animal heroes who are thought to represent human beings are regarded as the essential elements, the types represented by human heroes are remarkable. In this study, the focus is on the types of people encountered in Uzbek fables, in which animal and human heroes are intertwined.