Özet:
Cifr, değişik metotlarla gelecekten haber verdiği iddia edilen ilmi veya bu ilmi
kapsayan eserleri ifade eder. Geçmiş peygamberlere verilen kitapların özünü, ayrıca
kıyamete kadar gerçekleşecek bütün dinî ve siyasî olaylarla karşılaşılacak problemlerin
çözüm yollarını içeren bu eserler ancak Ehl-i Beyt’e mensup imamlarca çözülebileceği
iddia edilen rumuzlarla doludur. Bu konudaki görüşlerini barındıran eserleri olan İbnü’l-
Arabî’ye Osmanlı hânedan ve sultanlarının hükümranlık süreleri hakkında bazı
tahminlerde bulunduğu eş-Şeceretü’n-Nuʿmâniyye fi Devleti’l-ʿOsmâniyye adlı bir eser de
nisbet edilmektedir. Türk edebiyatında cifre dair müstakil risalelerin yanı sıra şiirlerinde
cifre dair izler bulunan şairler de bulunmaktadır. Bu çalışmada incelenen Sıdkî’ye ait
Kitâbul-aktâb ise İbnü’l-Arabî’nin zikredilen eserinden esinlenilerek kaleme alınmış
manzum bir eserdir. Sıdkî bu ilginç eserinde, Hamzaviyye tarikatına mensup olduğunu
belirttiği şahısların fiziksel özellikleri ve yaradılışlarına dair bilgilerle birlikte onların
meslekleri, memleketleri, bazılarının isimleri ve ölüm tarihlerine de yer vermiştir. Bu
yönüyle eser, şehrengiz, kıyafetnâme ve biyografi gibi türlerden de izler taşımaktadır. Cifr
kurallarından bahsedilen bir bölümle başlayan eser, giriş niteliğinde bir bölümle devam
eder. Ardından 16 kişinin her birinin 12 beyitle tanıtıldığı müstakil bölümler gelir. Daha
sonra 47 kişiye ait resim ve her birinin altında resimle ilgili birer beytin yer aldığı bölüm
vardır. Eser, Hamzaviyye tarikatı mensupları ve kaderle ilgili beyitlerin ardından
Anadolu’dan haberlerin verildiği 44 beyitlik bölümle sona erer. Kitâbu’l-aktâb’ın bizce en
orijinal tarafı ve bu tip eserlerden ayrılan yönü, kendilerinden bahsedilen 63 kişiye ait
suretler, bir kuş ve bir hilal-yıldız olmak üzere toplam 65 renkli çizimi ihtiva etmesidir**.
