19. yüzyılda ortaya çıkan romantizm hareketiyle uluslaşmanın bir
aracı olarak görülen folklor ürünleri, siyasi birliğini sağlayamamış
ülkeler tarafından dıştan gelecek ayrıştırıcı akımlara karşı kalkan
görevini görmüştür. Nazizm, Sosyalizm ve Komünizm gibi tek parti
sistemine dayanan ve ifade özgürlüğünün olmadığı siyasi akımlar ise
halka ulaşabilecekleri bütün iletişim kanallarından propaganda
amacıyla yararlanmak istemişler; bu akımlar dönemin iletişim
araçlarından sayılan folklor ürünlerine de bu bağlamda önemli görevler
yüklemişlerdir. Bu görevlerden biri, halkın değer yargılarını anlamaya
ve bu değer yargıları üzerinde politikalar geliştirmeye yönelikken, diğeri
de geliştirilen bu politikalarla halkın değer yargıları üzerinde oynama
yaparak halkla rejim arasında uyum sağlamak, daha açık bir ifade ile
halkı rejimin amaçları doğrultusunda biçimlendirerek ferdin kendisi
olmasını değil “rejimin adamı” olmasını sağlamaktır.
Folkloru ideolojik amaçlar doğrultusunda kullanan akımlardan
biri olan Sosyalizm, emperyalist amaçlarla işgal ettiği ülke
vatandaşlarını sistemle uyumlu hale getirmek için folklor ürünlerinden
çok sık yararlanmıştır. Özellikle sözlü kültürün hâkim olduğu Türk
boylarında romantik ve milliyetçi öğelerle süslü destan türü, savaş
döneminde milliyetçiliğin dozunu artırmak için kullanırken, olağan
dönemlerde proletarya sınıfının sözcülüğüne büründürülmüştür. Bu tip
çalışmalar atlı-göçebe özelliklerini yakın zamana kadar sürdüren ve
destan türüne özel bir ilginin olduğu Kırgız Türkleri üzerinde de
denenmiştir. Bu çalışmada Kırgız Türklerinin Er Soltonoy Destanı
örneğinden yola çıkarak destan türü üzerinde yapılan ideolojik
tahrifatlar üzerinde durulacaktır.
Folklore, emerged in the 19th century with the romance movement as a tool of nationalizm, acted as shield aganist discriminative movements in the countries which weren’t able to achieve political unity. Political movement, which doesn’t consist freedom of expression and based on single party system like socialism, nazism and communism, wanted to take advantage of all communication channels for propaganda purpose. These movements imposed important folklore products which was considered as a means of communication and interaction. One of these is to understand the judgements values and develop policies on this judgements, other is to ensure harmony between the regime and people-more clearly by formatting fort he purpose of regime.
Socialism which is of the movements using folklore for the ideological purpose have benefited from folklore to make people of occupied countries for he emperialist purpose compatible. Epic type, decorated with elements of romantics and nationalism, is used to increase nationalism by the Turks tribes where oral culture is dominant during the war period at ordinary times has taken spokemanship of proletariat class. Such work has been tested on the Kyrgyz Turks which were nomadic horseman and interested in the type of epic proceeding from Er Soltonoy’s of Kyrgyz Turks.
