Özet:
Bektaşilik, XIII. yüzyılda Hacı Bektaş Veli tarafından temel ilke ve söylemleri oluşturulmuş Balım
Sultan tarafından kurumsallaştırılmış kültürel, sosyolojik, düşünsel ve tasavvufi bir organizasyondur.
Dayanaklarını Türklerin millî kültürü ile “Ehl-i Beyt”, “On iki İmam”, “Nübüvvet” ve “Velayet” gibi İslami,
dini ögelerden alan Bektaşilik, prototip örnekleri Türkistan‟da, Horasan‟da Hoca Ahmet Yesevi gibi tarihî karizmatik kişiliklerin çevresinde şekillenen “Horasan-Türk tasavvuf geleneği”, “Türk Müslümanlığı” düşün
evreninde zeminini bulur.
XIII. yüzyılda Anadolu‟da güçlü ve etkin bir Türk iskanı yaşanır. Hacı Bektaş Veli ve çevresindeki
eren grubu, bir taraftan düşünce ve söylemlerini Anadolu Türkmenlerine ulaştırmaya çalışırken bir taraftan da
yaşanan “Anadolu‟nun Türkleşme” sürecine birer “halk önderi” sıfatıyla aktif katkıda bulunur.
Bektaşilik tarih içerisinde Anadolu merkezli olarak Mısır, Balkanlar, Akdeniz gibi farklı coğrafyalara
ulaşarak oralarda yüzyıllar boyunca Türk kültürünün temsili görevini üstlenir.
Bu çalışmada Bektaşilik kültürü ile ilgili temel değerlendirmelerin yanında Anadolu coğrafyasında
Babagan Bektaşiliğin önemli yerleşim merkezlerinden Denizli, Çal ilçesi, Çalçakırlar köyündeki geleneğe ait
unsurlar kritik edilmektedir. Çalçakırlar ile ilgili gerçekleştirilen sosyo-antropolojik tespitler saha
çalışmalarıyla toplanan verilere dayanmaktadır.
