Özet:
Osmanlı Devleti’nin temel gelir kaynaklarının en önemlilerinden biri vergilerdir. Vergiler devlet
tarihinde çeşitli konularda ve isimlerde uygulanma şansı bulmuştur. Bazen ülke toprakları içerisinde yer alan
kara gümrüklerinde vergi bedelleri ve hasılatlarının var olduğu tespit edilirken, bazen de denize sınırı olan
yerleşim birimlerinde vergi gelirleri tespit edilmiştir. İşte bu denize sınırı olan yerleşim birimlerinden biri de
Osmanlı Devleti’ne bağlı Kuşadası Kazası’dır. Geçmişten beri birçok devletlerin yerleşim birimi olarak var olan
Kuşadası, Osmanlı Devleti zamanında da küçük bir yerleşim yeri olarak var olmuştur. İdari taksimatta kaza
mahiyetinde olan Kuşadası Kazası’nın gelirleri çeşitli olmasına rağmen çok yüksek tutarlarda olmamıştır.
Kuşadası Kazası’nın gelirlerinin muhasebe kayıtlarının incelenmesi bu çalışmanın konusu olmuştur. Muhasebe
kayıtlarının incelenmesi sonucunda elde edilen tespitlerin yıllar bazında karşılaştırmalı olarak analiz edilmesi
ise çalışmanın amacını oluşturmuştur. Bu amaç doğrultusunda çalışmada ML. VRD. d. fon kodlu ve 760 yer
kodlu belgenin transkripsiyonu yapılmıştır. Bu belge özelinde sadece Kuşadası Kazası’nın vergi gelirlerinin
incelenmesi yer ve konu sınırını, 1258-68 yılları zaman sınırını oluşturmuştur. Belgenin çözümlenmesi
sonucunda kazanın gümrük ve dalyan gelirleri hariç, vergi, aşar, rüsum, cizye, adet-i ağnam gibi çok çeşitli
gelirleri kayıtlandığı ortaya çıkmıştır. Çalışma sonucunda, yıllar itibari ile Kuşadası Kazası gelirlerinin dalgalı
bir şekilde gerçekleştiği bedel ve hasılat olarak iki farklı şekilde kayıt altına alındığı ve bedel olarak kaydedilen
gelirlerin yanında tahsil edilen hasılat kısmının kayıtlanmasının ayrı ayrı yapıldığı ortaya çıkmıştır.
