Anne arketipinin Didem Madak’ın şiirlerindeki izleri

Abstract

Carl Gustav Jung’un, “Analitik Psikoloji” adını verdiği psikoloji çalışmaları içerisinde yer alan arketipler, geçmişten günümüze aktarılan davranış kalıplarıdır. “İlk örnek/model” olarak kabul edilen arketipler, insanoğlunun ortak/kolektif bilinç dışında yer alan, bireysel olanı evrensele bağlayan kodlardır. Bu kodlardan biri olan anne arketipi ise, insan hayatında iz bırakan bir özelliğe sahiptir. Anne arketipinin izlerinin takip edilebildiği bir şair olan Didem Madak, küçük yaşlarda annesini kaybetmiş ve kırklı yaşlarının başında henüz üç yaşındaki kızını ardında bırakarak hayata gözlerini yummuştur. Annesizliğin eksikliğini ve acısını eserlerine yansıtmış olan Didem Madak’ın şiirlerinin toplandığı üç eser: Grapon Kâğıtları (2000), Ah’lar Ağacı (2002) ve Pulbiber Mahallesi (2007) başlıklarını taşır. Şiirleri gibi kitaplarını da farklı kişilere ithaf eden şairin; Grapon Kâğıtları’nda on sekiz, Ah’lar Ağacı’nda dokuz, Pulbiber Mahallesi’nde on beş şiiri bulunur. Pulbiber Mahallesi’nin sonunda “Ardından” başlığı altında, şairin kitaplarında yer almayan fakat dergilerde yayımlanmış olan dört şiirine, yakın dostu Müjde Bilir’in kaleminden son günlerinin anlatıldığı metne ve yazdığı son şiir olan 128 Dikişli Şiir’e yer verilmiştir. Bu çalışmada söz konusu üç kitapta bulunan tüm şiirler, Carl Gustav Jung tarafından çerçevesi çizilen arketipsel eleştiri yöntemi esas alınarak incelenmiş, anne arketipi merkez alınarak elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda Jung’un, her bireyin ortak/kolektif bilinç dışında yer aldığını vurguladığı arketiplerden olan anne arketipinin, Didem Madak’ın şiirlerinde de etkin bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Böylece şairin arketiplerden yararlandığı ve şiirleri sayesinde bilinç dışındakini bilinç düzeyine çıkarabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen tüm bulgular değerlendirildiğinde, edebî eserlerde bireysellikten evrenselliğe uzanan köprünün arketipler sayesinde kurulabileceği görülmüştür

Archetypes, which are included in the psychology studies that Carl Gustav Jung called “Analytical Psychology”, are behavioral patterns that have been transferred from past to present. The archetypes, which are accepted as “primary pattern/ model”, and which exist outside of humans’ mutual/collective unconscious, are the codes that connect the individual to the universal. One of these codes, the mother archetype, has a trait in human life. Didem Madak, a poet whose “mother archetype” could be traced, lost her mother at a young age and left her three-year-old daughter behind in her forties. Thus, Didem Madak has reflected pain of being motherless to her works. The three works that collect Didem Madak’s poems are titled as Grapon Kâğıtları (2000), Ah’lar Ağacı (2002) and Pulbiber Mahallesi (2007). The poet dedicated her poems to different people just as she did in her books. There are eighteen poems in Grapon Kâğıtları, nine in Ah’lar Ağacı, and fifteen in the Pulbiber Mahallesi. At the end of the Pulbiber Mahallesi; there are four poems which were not included in the books of the poet, but published in journals under the title “Ardından”, the text of her last days from the pen of her close friend Müjde Bilir, and the last poem she wrote, and her last poem named “128 Dikişli Şiir”. In this study, all the poems in the three books were examined based on the archetypal criticism method which was framed by Carl Gustav Jung and the findings obtained by taking the mother archetype in the center were evaluated. As a result of the study, it has been shown that the “mother archetype”, which has been expressed by Jung as a “mutual/collective unconscious archetype” in each individual, is widely seen in Didem Madak’s poems. Thus, it was concluded that the poet benefited from the archetypes and that she could raise the unconscious to the level of consciousness through her poems. When all the findings of the study were evaluated, it was seen that the bridge extending from individuality to universality in literary works can be established by archetypes.