Birbirlerinden farklı yüzyıllarda yaşamış İbn Fadlân (X. yüzyıl) ve İbn Battûta (XIV.
yüzyıl) tarihin önemli seyyahları arasında sayılmaktadırlar. İbn Fadlân Abbâsî Halifesi’nin
elçilik heyetinde görevli olarak İdil Bulgar Hanlığı tarafına gitmiştir ve bu yolculuğu
esnasında şahit olduklarını da seyahatnâme adlı eserinde anlatmıştır. İbn Battûta ise hac
niyetiyle, doğduğu Fas’ın Tanca şehrinden yola çıkarak Mısır, Arap Yarımadası, Irak, İran,
Anadolu, Deşt-i Kıpçak, İstanbul, Orta Asya, Hindistan, Maldivler ve Çin’in de içinde yer
aldığı pek çok bölgeyi gezmiş, gördüklerini seyahatnâmesinde kendi üslubuyla çok canlı bir
biçimde aktarmıştır. Her ikisi de gittikleri bölgelerle ilgili siyasî, sosyal, iktisadî ve kültürel
anlamda mühim gözlemler yapmışlardır. Seyahat ettikleri bölgelerde yaşayan halklar
hakkında son derece dikkat çekici ve ilginç bilgiler veren bu iki Müslüman seyyahın,
Türklerin yaşam tarzları ve kültürel değerleri ile ilgili de önemli ve hatta bazı benzer
tespitlerinin olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim X. yüzyılda Mâverâünnehir ötesindeki Türk
ülkelerinden geçme fırsatı bulan İbn Fadlân’ın ve Türklerin İslâm medeniyetinin önemli bir
temsilcisi oldukları devirde Türk nüfusunun yoğun olduğu coğrafi bölgelere yolculuk eden
İbn Battûta’nın seyahatnâmelerinde, Türklerin misafirperverlik, cömertlik, mütevazılık gibi
bazı özellikleri, otağ kurma, mezar inşası ve ziyafet verme gibi birtakım gelenekleri ile alâkalı
benzer ifadeler görmekteyiz. Bu durumun ise, her iki seyyahın da yaşadıkları devirler arasında
yaklaşık 400 yıllık bir zaman dilimi olduğu düşünüldüğünde, son derece dikkat çekici bir
ayrıntı olduğu kanaatindeyiz. İşte biz de bu çalışmamızda, Türk kültür tarihinin temel ve
araştırma eserlerinden de faydalanarak, her iki seyyahın Türklerle alâkalı benzer tespitlerinden
bahsetmeye gayret edeceğiz.
Ibn Fadlan and Ibn Battuta lived in different centuries. They have as known as important
travelers in the history. Ibn Fadlan was duty in the embassy delegations of the Abbasi caliph
in that period. He went to İdil Bulgaria khanate and he explanied what he saw during the
journey in his travelogue. On the other hand Ibn Battuta started his journey from Tanca which
was a city of Morroccos where he was born. In his journey he taveled lots of countries such
as Egypt, Arabian Peninsule,Iraq,Iranian,Anatolia,Cumanra,İstanbul,Middle
Asia,India,Maldives and China and he explained what he saw in these countries in his
travelogue. Both of them made important observations which were related to politicals
social,economic and cultural differences between these regions. These two muslim travellers
informed us very interesting and remarkable informations about people who were living in
these regions.And also we can that they had similar and important observations about the life
styles and cultural values of Turks. In the tenth century When Turks were important
representative of the İslamic civilization,Ibn Fadlan went to Turkish countries .He mentioned that the Turks hospitality,generosity,modesty in his travalague.If we looked at Ibn Battuta's
traveloge we can see same expressions about their hospitality,generosity,modesty and
traditions. We think that ıt is extremely remarkable detail because these two people lived in
different centuries .There is a 400 years time differences between them and we can see that
their expressions in their traveloges are so similar. In this study we are taking advantage of the
Turkish cultural history research works, we will mention that the similar thoughts and
expressions of these two pilgrims about Turks.
