Mecdî Mehmed Efendi’nin hadâ’iku’ş-şakâ’ik’ındaki Amasyalı âlimler

Abstract

Biyografiler ve biyografik eserler, kültür ve edebiyat tarihi açısından oldukça önemli kaynaklar arasında yer almaktadır. Başlangıçta tarih bilimi içerisinde kalan bu tür zamanla tek başına bir bilim dalı olma yolunda ilerlemiştir. Biyografi türündeki bu ilerleyiş, tanınmış kişilerin hayat hikâyelerinin anlatımında kullanılan edebî dille önemli bir özellik kazanmış ve araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Kültür ve edebiyat tarihi açısından önemli bir yere sahip olan eserlerden biri de Mecdî Mehmed Efendi’nin 995/1587 yılında Taşköprülü-zâde İsâmüddîn Ahmed Efendi’nin aslı Arapça olan Eş-şakâ’ iku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâ’i’d-Devleti’l-Osmâniyye isimli eserinin “Hadâ’iku’ş-şakâ’ik” adlı Türkçe tercümesidir. Eserde, Osman Gazi, Sultan Orhan, Sultan Murâd, Yıldırım Bâyezîd, Çelebi Sultan Mehmed, 2. Murâd, 2. Mehmed, 2. Bâyezîd, Sultan Selîm ve Sultan Süleymân döneminde yaşamış 513 âlim ve şeyhin biyografisi bulunmaktadır. Mecdî Mehmed Efendi, yaptığı manzum ve mensur bazı eklemelerle aslı Arapça olan eseri genişletmiştir. Böylece, eserde biyografisi bulunan kişiler hakkında daha fazla bilgiye yer vermiştir. Hadâ’iku’ş-şakâ’ik’ta geçen 513 şeyh ve âlimden 15’i Amasyalı’dır. Eserde, Amasyalı olmayan ancak Amasya’ya daha sonra yerleşerek kadılık ve müderrislik mesleğini icrâ eden âlimlerin sayısı da az değildir. Bu şahsiyetlerin büyük bir çoğunluğu Amasya’da bulunan medreselerde müderrislik yapmışlardır. Bu bildiride, Hadâ’iku’ş-şakâ’ik isimli eserde geçen Amasyalı âlimlerin hayatları hakkında biyografik bilgiler verildikten sonra görev aldıkları medreseler, şehirler ve aldıkları eğitimler üzerinde durulacaktır.

Biyographes and biographical works, amang there sources is very important liteture of history culture. Intiallay, the science of history with in this kind of remaining by the time being alone as a branch has progressed. Biography of this type of progressis, that is used in the narrative of the life stories of famous people in Literarary language has gained an important special feature and attracted the attention of researchers. One of the artifacts which have an important place in term subcultural and literary history is Mecdi Mehmed Efendi that has translated the TaĢköprülüzade Ġsamüddin Ahmed Efendi‟s original Arabic book in the name of “EĢ-ġakâ‟iku‟n-Nu‟mâniye fî Ulemâ‟i‟d-Devleti‟l-Osmâniye” with the Turkish languages in 995/1587 hears and put it‟s name as a “Hadâ‟iku‟Ģ-ġakâ‟ik” in book, Osman Gazi, Sultan Orhan, Sultan Murad, Yıldırım Bâyezîd, Çelebi Sultan Mehmed, Second Murad, Second Mehmed, Second Bâyezîd, Sultan Selim and 513 purchase and sheikh biyographys will be found that have live in the reign of Sultan Süleyman. Mecdi Mehmed Efendi, in his Works have expanded the original Arabic with some additions in verse and in prose. So, the people who have given palce in this book, written more information about their biography. In the “Hadâ‟iku‟Ģ-ġakâ‟ik” book that past 513 purchase and sheikh just 15 of their are from Amasya. Ġn thisbook, however the number of scholars who that are not from Amasya but thay settled later there in Amasya and then start working as a muslim judge and also as a profesor, the number of scholars are not less. A grteat majority of these sheikh‟s have been hodja Amasya‟s madrasahs. In this declaration, “Hadâ‟iku‟Ģ-ġakâ‟ik” titled book, have given biographical information about the life of the Amasia‟s shcolars, then the madrasahs they service, sities and focus on the education.