Öğretim liderliği üzerine kavramsal bir inceleme

Abstract

Bu araştırmada öğretim liderliği tanımı, boyutları ve öğretim liderliği araştırmaları teorik olarak incelenerek öğretim liderliği alanyazınının bir resmini sunmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda, uzun bir geçmişe sahip olan öğretim liderliği konusunda güncel yaklaşımlarla kavramsal bir çerçeve çizilmeye çalışılmıştır. Kavramın ve üzerine yapılan araştırmaların yeniden değerlendirilmesi sağlanarak alana katkı sunması hedeflenmiştir. Öğretim liderliği kavramı 1950’lerde kullanılmaya başlayan bir liderlik türü olmakla birlikle 1970’lerde popüler olmaya başlamış ve kavramsal olarak 1980’lerde tanımlanmıştır. Tanımı ve boyutları üzerinde görüş birliği olmasa da öğretim liderliğinin eğitim örgütlerinin yönetimine özgü, okulun esas işi olan öğrenme ve öğretme süreçlerine odaklanmış bir liderlik türü olduğunu söylemek mümkündür. Öğretim liderliğini modellerle açıklamaya çalışan araştırmacılar öğretim liderliğinin misyon ve vizyon belirleme, program ve öğretimin yönetimi, etkili okul ikliminin kurulması gibi boyutları kapsayan bir kavram olduğunu öne sürmüştür. Öğretim liderliği sergilemenin bazı etmenlerle sınırlanabileceği düşünülmektedir. Bu etmenler bölge özellikleri, kişisel özellikler ve diğer dış unsurlar olarak sınıflandırılmıştır. Öğretim liderliği araştırmalarının gerek öğrenciler gerek öğretmenler ve gerek okul örgütü üzerindeki etkileri, öğretim liderliğini etkileyen unsurlar ve öğretim liderliğinin bugün evrildiği yer gibi geniş bir konu alanına yayıldığı gözlenmiştir. Okul müdürlerine öğretim liderliği becerilerini geliştirecek eğitim almaları ve liderliği öğretmenlerle paylaşmaları önerilmiştir. Bu bağlamda, araştırmacıların ise öğretim liderliğinin öğrenci başarısını ne şekilde etkilediğini inceleyen uzamsal çalışmalar yapmaları yararlı olacaktır.

In this study it was aimed to present a picture of instructional leadership literature by examining the instructional leadership definitions, dimensions, and research. In this regard, an attempt had been made to develop a conceptual framework with existing approaches to instructional leadership, which had a long history. It was intended to contribute to the field by reassessing the concept and associated research. Although it was first used in 1950s, instructional leadership became popular in 1970s and was defined in 1980s. There is a consensus neither on the definition nor the dimensions of instructional leadership. Yet in a general sense it can be defined as a leadership type which is specific to educational management and focuses on the main role of schools that is, teaching and learning processes. The researchers trying to explain instructional leadership with models argue that instructional leadership concept includes defining mission and vision, management of program and teaching, creating a positive school climate. It is argued that instructional leadership can be hindered by factors such as local features of schools, personal characteristics of school principals, and other external factors. The research subjects about instructional leadership show a great variety ranging from its effect on students, teachers, and school, antecedents of it, and the current situation of instructional leadership. It can be recommended to school principals to improve their instructional leadership skills with training and to distribute leadership to their fellow teachers. In this context, the researchers can focus on the longitudinal effects of instructional leadership on student success.