Özet:
Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin, i) matematiğe yönelik temel psikolojik
ihtiyaçlarının düzeyini belirlemek, ii) özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyaçlarının başarı
düzeyi, sınıf seviyesi ve cinsiyet değişkenlerini dikkate alarak incelemek
amaçlanmıştır. Araştırma, İzmir şehir merkezindeki bir devlet okulunda öğrenim
gören 484 (235’i kız, 249’u erkek) ortaokul öğrencisi ile yürütülmüştür. Öğrencilerin
matematiğe yönelik temel psikolojik ihtiyaçlarını belirlemek için temel psikolojik
ihtiyaçları ölçeği, matematik başarılarını belirlemek için ise dönem sonu matematik
ders notları kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistiksel teknikler,
MANOVA ve Bonferroni testi kullanılmıştır. Betimsel analiz sonuçlarına göre,
araştırmaya katılan öğrencilerin matematiğe yönelik özerklik, aidiyet ve yeterlik
ihtiyaçları orta düzeyin üstünde yer almaktadır. Öğrencilerin matematiğe yönelik
temel ihtiyaçlarından en yüksek ortalama değer aidiyet ihtiyacı boyutunda iken en
düşük ortalama değer ise yeterlik ihtiyacı boyutunda bulunmuştur. MANOVA ve
Bonferroni testi sonuçlarına göre, matematik başarısı yüksek düzeyde bulunan
öğrencilerin; özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyacı puanlarının, matematik başarısı orta
ve düşük düzeyde bulunan öğrencilere göre daha yüksek olduğu anlaşılmıştır.
Diğer yandan altıncı sınıf öğrencilerin; özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyacı
puanlarının yedinci sınıftaki öğrencilere göre daha yüksek olduğu bulunmuştur.
Öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir
farklılık göstermediği belirlenmiştir. Sonuç olarak, matematiğe yönelik temel
ihtiyaçlarının karşılanmasında öğrencilerin derslerine karşı kendini hazır
hissetmesine, yeteneğine, ilgisine ve gelişimine uygun ders etkinliklerine
yönlendirilmesine ve gerçekleştirilebilir hedefler belirlenmesine yardımcı olunması
öneri olarak sunulmuştur
