Yabancı dil olarak Türkçe ve Almanca öğretimi temel düzey ders kitaplarında dinleme etkinliklerinin karşılaştırılması: Yedi İklim ve Menschen örneği

Abstract

Yabancı dil öğretiminde dinleme, okuma, konuşma ve yazma olmak üzere dört temel dil becerisinin kazandırılması hedeflenmektedir. Bunlardan biri olan dinleme, iletişimsel dilin temel parçası olmasına rağmen diğer dil becerilerine kıyasla ihmal edilen ve üzerine en az çalışma yapılan beceri alanıdır. Bu çalışmada, yabancı dil öğretiminde temel kaynak olarak kullanılan ders kitaplarında dinleme becerisinin nasıl kazandırıldığının ortaya konması amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında, yabancı dil olarak Türkçenin ve Almancanın öğretilmesinde kullanılan Yedi İklim ve Menschen öğretim setlerinin temel düzey (A1-A2) ders kitaplarındaki dinleme etkinlikleri karşılaştırmalı olarak incelenmiş; dinleme eğitiminin nasıl gerçekleştirildiği ve Diller için Avrupa Ortak Başvuru Metni'ne uygunluğu değerlendirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, dinlemeyle ilişkili olduğu belirlenen toplam 542 tane etkinlik incelenmiştir. Bunlardan 101 tanesi Yedi İklim; 441 tanesi Menschen kitaplarında yer almaktadır. Bu kitaplarda dinlemenin, önemli ve öncelikli bir beceri alanı olarak öğrencilere kazandırılmaya çalışıldığı belirlenmiştir. Her iki kitap setinde yer alan dinleme etkinliklerinin farklı düzeylerde olmakla birlikte AOBM'ye uygunluk gösterdiği tespit edilmiştir. Yine her iki kitap setinde de dinleme becerisinin, diğer beceri alanlarıyla farklı derecelerde entegre edildiği kaydedilmiştir. Öte yandan, Menschen kitaplarında yer alan dinleme etkinliklerinin; sayı, çeşitlilik, farklı dinleme aşamalarına uygunluk açısından Yedi İklim'e göre daha başarılı olduğu saptanmıştır. Yedi İklim kitaplarında, dinleme etkinliklerinin sayıca daha az olduğu, birbiriyle benzer etkinlik türlerinin öne çıktığı ve dinleme öncesi aşamanın ihmal edildiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Menschen kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin nitelik, nicelik, beceri alanlarının entegrasyonu ve uluslararası kriterlere uygunluk açısından daha başarılı bir profil çizdiği belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda, kitaplarda yer alan dinleme etkinlikleriyle ilgili belirlenen eksiklikler, olumlu/olumsuz yönler ve geliştirilebilir özellikler ortaya konmuştur. Bununla birlikte mevcut eksikliklerin yer yer küçük revizyonlarla giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

In foreign language education, it is aimed to develop four basic language skills that are listening, reading, speaking and writing. Although listening is a fundamental part of communicative language teaching, it is a neglected one, actually it is studied the least when compared to other language skills. In this study, it is aimed to reveal how the listening skill is acquired in the coursebooks used as the main source in foreign language education. The study uses document analysis, which is one of the qualitative research methods. Within the scope of the study, the listening activities are examined comparatively in the basic level (A1-A2) coursebooks of "Yedi Iklim" and "Menschen", which are for teaching Turkish and German as foreign languages. In addition, the study evaluates the way listening practice was carried out and its compliance with the Common European Framework of Reference for Languages. For this purpose, a total of 542 activities related to listening were examined. 101 of them appear in Yedi Iklim while 441 of them appear in Menschen books. It has been determined that in these books, listening is intended as an important and priority skill for students to acquire. It has also been determined that the listening activities in both book sets are in compliance with the CEFR, although at different levels. It is noted that in both book sets, the listening skill was integrated with other skill areas in different degrees. Yet, listening activities of Menschen books have been confirmed to be more successful than of Yedi Iklim in terms of number, variety, and convenience for different listening stages. It has been determined that the listening activities are less in number, similar activity types stand out, and the pre-listening stage is neglected in the Yedi Iklim books. Consequently, it can be concluded that the listening activities in Menschen books drew a more successful profile in terms of quality, quantity, integration of skills and comply better with international criteria. The study reveals the deficiencies, positive and negative aspects and features that can be developed further in the books mentioned. However, it is important to note that the existing deficiencies can be eliminated with some minor revisions. Various suggestions were made in line with the results obtained.