Acemhöyük Erken Tunç Çağı Kil Sapan taneleri

Abstract

Sapan taneleri kil, çeşitli taşlar ve kurşundan yapılmaktadır. Başlıca bikonik, oval, konik, küresel ve silindirik formlarındadır. Sapan taneleri, Sapan ve Keseli Sırık adı verilen aletler yardımıyla fırlatılmaktadır. Yaklaşık olarak 500 gram altındaki sapan taneleri sapan yardımıyla, 500 gram üstü ağırlıktaki sapan taneleri keseli sırık ile fırlatılmaktadır. Kil ve kolay işlenebilen taşlardan yapılan sapan taneleri, Neolitik Çağ'dan itibaren dünyanın pek çok yerinde görülmektedir. Kullanım alanları avcılık, çobanlık, tarım alanlarının korunması ve çatışma/savaş olarak değerlendirilmektedir. Sapan taneleri, yabancı araştırmacılar tarafından 1950'li yıllardan itibaren dikkat çekmeye başlamıştır. Yerli araştırmacılar tarafından yapılan akademik çalışmalarda önemsiz görülmüş, yerleşimler hakkında bilgi edindiğimiz metinlerde, sapan tanelerine çoğu zaman 1-2 satır yer verilmiştir. Anadolu'da Neolitik Çağ'dan Erken Tunç Çağı sonuna kadar sapan taneleri bulunmuş yerleşimlere yer verilerek çalışmanın zemini oluşturulmuştur. Orta Anadolu'nun en büyük höyüklerinden olan Acemhöyük'te, sapan taneleri Erken Tunç Çağı IIIa Dönemine tarihlenen XI. tabakadan ele geçmiştir. Acemhöyük sapan tanelerinin tamamı kilden yapılmış ve pişirilmemiştir. Sapan taneleri XII. ve XI. tabaka zamanında kullanılan anıtsal boyutlardaki sur duvarının önü ile XI. tabaka mekanlarının üzerini kaplayan yıkım dolgusu içerisinden ve çöp çukurlarından ele geçmiştir. İlk olarak 1982 yılında bulunan Acemhöyük sapan taneleri toplam 1556 adettir. Büyük bir kısmı tam olarak ele geçen sapan taneleri 9-1130 gr. arasında bir ağırlığa sahiptir. Acemhöyük sapan taneleri, bulunduğu bağlam, sapan tanelerinin miktarı, standardın çok üzerinde olan sapan tanesi ağırlığı ile farklı bir görünümdedir. Çalışmanın temelini oluşturan Acemhöyük sapan tanelerinin boyutsal farklılığının nedenleri ortaya konulmuş ve sapan tanelerinin savaşta kullanılmış olduğu düşüncesine katkıda bulunulmuştur. Tez çalışması, deneysel çalışmalar ile desteklenmiş, sapanın fırlatabileceği maksimum sapan tanesi ağırlığına ve sapan tanelerinin üretim aşamalarına öneriler sunulmuştur.

Slingshots are made of clay, various stones and lead. It is mainly in biconical, oval, conical, spherical and cylindrical forms. Slingshots are thrown with the help of tools called Sling and Marsupial Pole. Slingshots weighing less than 500 grams are thrown with the help of a sling, and slingshots weighing more than 500 grams are thrown with a marsupial pole. Slingshots made of clay and easily workable stones have been seen in many parts of the world since the Neolithic Age. Its usage areas are considered as hunting, shepherding, protection of agricultural lands and conflict/war. Slingshots have started to attract attention by foreign researchers since the 1950s. It was deemed unimportant in the academic studies conducted by local researchers, and often 1-2 lines were included in the texts where we learned about the settlements. The basis of the study was formed by including the settlements where slingshots were found between the Neolithic Age and the end of the Early Bronze Age in Anatolia. At Acemhöyük, one of the largest mounds in Central Anatolia, slingshots were recovered from the XI layer, which dates to the Early Bronze Age IIIa Period. Slingshots XII. and XI. It was recovered from the front of the monumental fortification wall, which was used during the strata period, from the demolition fill covering the houses and from the garbage pits. Acemhöyük slingshots, first found in 1982, total 1556. The slingshots, most of which were recovered as a whole, weigh between 9- 1130 grams. Acemhöyük slingshots have a different appearance with the context in which they are found, the amount of slingshots, and the slings weight of the sling, which is well above the standard. The reasons for the dimensional difference of the Acemhöyük slingshots, which form the basis of the study, were revealed and contributed to the thought that the slingshots were used in war. The thesis study was supported by experimental studies, and suggestions were presented for the maximum weight of the slingshot that the sling can throw and the production stages of the slingshots.