Mehmet Akif ve Tevfik Fikret'in manzum hikâyelerinde karakterleştirme

Abstract

Bu tezde, Mehmet Akif'in Safahat, Tevfik Fikret'in Rübab-ı Şikeste adlı şiir külliyatlarında yer alan manzum hikâyelerdeki karakterleştirme teknik ve yöntemleri incelenmiştir. Akif'in 110 şiirinden 29'u, Fikret'in 170 şiirinden 22'si manzum hikâye olarak belirlenmiştir. Manzum hikâyeler, metin odaklı bir yaklaşım olan anlatıbilim yöntemi benimsenerek anlatıcı, karakter ve anlatım teknikleri bağlamında incelenmiştir. Karakter, anlatı metinlerinin temel unsurlarındandır ve önemli işlevlere sahiptir. Okuyucuya hikâye ile bağ kurma, olayların gelişimini anlama imkânı tanırlar. Ayrıca yazarın hikâyede iletmek istediği tematik unsurları temsil edebilir; özellikleri, değerleri ve davranışlarıyla hikâyenin derinliğini artırabilir; metin boyunca yaşadığı değişim, dönüşüm ve çatışmalar sayesinde okuyucuda merak uyandırılabilir; en önemlisi, anlatının gerçek yaşamla bağ kurmasına yardımcı olurlar. Karakter anlatının diğer unsurları ile daimi bir etkileşimle var olur. Karakterin kim tarafından nasıl kurgulandığını incelemeyi amaçlayan çalışmada ilk olarak konu, "anlatıcı karakterleştirmesi" ve "figür karakterleştirmesi" olarak sınıflandırılmıştır. Karakteri metne yerleştiren unsurun belirlenmesinin ardından yazarların onları hangi yöntemle görünür kıldıkları irdelenmiştir. Sonuçta, Akif ve Fikret'in en çok tercih ettiği karakterleştirme yönteminin "anlatıcı karakterleştirmesi" olduğu görülmüştür. Bununla birlikte, Fikret'in dışsal odaklanmaya sahip heterodiegetik anlatıcıyı, Akif'in ise içsel odaklanmaya sahip homodiegetik anlatıcıyı benimsediği saptanmıştır. Bu durumun karaktere olan mesafeyi belirlediği, bunun da karakter hakkındaki bilgilerin inanırlığına etki ettiği görülmüştür. Ayrıca karakterlerin anlatıcı tarafından karakterleştirilmesi, şairin kendi sesinin anlatıda yansımasının bir göstergesi olarak değerlendirilmiştir.

This thesis examines the characterization techniques and methods used in Mehmet Akif's Safahat and Tevfik Fikret's Rübab-ı Şikeste. The corpus includes 29 of Akif's 110 poems and 22 of Fikret's 170 poems, which are determined to be stories in verse. The analysis is conducted in the context of the narrator, characters, and narrative techniques, using the narratology method, which is a text-oriented approach. Characters play a fundamental role in narrative texts, serving important functions. They enable readers to connect with the story and comprehend the progression of events. Characters in a story can represent thematic elements and increase its depth through their characteristics, values, and behaviors. They can also arouse curiosity in the reader through changes, transformations, and conflicts they experience throughout the text. Most importantly, they help the narrative connect with real life. Characters exist in constant interaction with other narrative elements. This study aims to scrutinize how the characters are constructed, and by whom. Accordingly, the subject is classified as "narrator characterization" and "figural characterization". After determining the element that places the character in the text, the method by which the authors make the characters visible is analyzed. The study found that Akif and Fikret both preferred using the "narrator characterization" method. Nevertheless, Fikret used the heterodiegetic narrator with an external focus, while Akif used the homodiegetic narrator with an internal focus. This choice of narrator affects the distance to the character and, consequently, the credibility of the information about the character. Additionally, the evaluation of the characters' portrayal by the narrator was discussed as a potential reflection of the poet's personal voice in the narrative.