Bankacılık sektörü sürdürülebilirlik performans değerlendirmesi: VZA, BWM, WCC yöntemleri ve sezgisel bulanık kümeler ile metodolojik bir çerçeve

Abstract

Sürdürülebilirlik, bireyler, toplumlar ve işletmeler için son yılların tartışma konuları arasındadır. Sürdürülebilirliğin hayatın her alanına dahil edilmesi ve bu alandaki çalışmaların arttırılması, gelecek nesiller için önem arz etmektedir. Bu bilinçle, toplumun bir parçası olan işletmeler de yoğun bir şekilde sürdürülebilirlik faaliyetleri yürütmektedir. Yapılan sürdürülebilirlik faaliyetlerin uygunluğunun ve etkinliğinin ortaya çıkarılması için ilgili faaliyetlerin raporlanması, ölçülmesi, değerlendirilmesi ve karşılaştırılması gerekmektedir. Ancak, tüm sektörlerle ilişkili olan bankacılık sektörünün sürdürülebilirlik performansının değerlendirmesi için geliştirilmiş kapsamlı metodolojik çerçeveler sınırlı sayıdadır. Buradan hareketle, bu tez çalışmasının amacı bankacılık sektörünün sürdürülebilirlik performans değerlendirilmesi için metodolojik bir çerçeve önermektir. Bu amaç doğrultusunda, 4 aşamalı bir süreç benimsenmiştir. İlk aşamada bankacılık sektöründe sürdürülebilirliğin kavramsal çerçevesinin oluşturulması için detaylı bir literatür taraması gerçekleştirilmiştir. İkinci aşamada, Veri Zarflama Analizi (G-VZA ve IF-VZA) ile bankaların finansal ve kurumsal sosyal sorumluluk (KSS) etkinlik ölçümleri yapılmıştır. Üçüncü aşamada, bankacılık sektörü sürdürülebilirlik modeli (BSSM) geliştirilmiş ve ilgili modelin kriterleri akademisyen ve banka profesyoneli uzman grubu bakış açılarına göre aralık değerli sezgisel bulanık Best-Worst Metodu (IVIF-BWM) ile önem düzeylerine göre ağırlıklandırılmıştır. Dördüncü aşamada bankalar, ağırlıklandırılmış BSSM kriterleri kullanılarak ağırlıklı korelasyon katsayısına (WCC) göre sıralanmıştır. Elde edilen sonuçların sağlamlığını test edebilmek için farklı senaryolar ile duyarlılık analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu tez çalışmasında elde edilen başlıca sonuçlar şunlardır: (i) bankacılık sektörü sürdürülebilirlik performansının değerlendirilmesi için kapsamlı ve kabul görmüş metodolojik bir çerçeve bulunmamaktadır, (ii) bankaların performansında finansal etkinlik kadar ve KSS etkinliğinin de dikkate alınması gerekmektedir, (iii) Geliştirilen BSSM, bankacılık sektörü sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesi noktasında bir çatı sunmaktadır, (iv) Model kriterlerinin ağırlıklandırılması hem farklı bakış açılarının ortak bir paydada buluşmasının gerekliliğine dikkat çekmekte, hem kıt kaynakların aktarımında karar vericilere yardımcı olmaktadır. Çalışmanın bulguları, akademisyen ve banka profesyonellerine önemli çıkarımlar sağlamaktadır.

Sustainability is among the topics of discussion for individuals, societies and businesses in recent years. It is important for future generations to include sustainability in all areas of life and to increase studies in this area. Concordantly, businesses that are a part of the society are also trying to contribute to this goal. In order to reveal the appropriateness and effectiveness of the sustainability activities carried out, it is necessary to report, measure, evaluate and compare the relevant activities. However, comprehensive methodological frameworks developed for banking sector sustainability performance assessment are limited. From this point of view, the aim of this dissertation is to propose a methodological framework for the sustainability performance evaluation of the banking sector, which is related to all sectors. For this purpose, a 4-stage process has been adopted. In the first stage, a detailed literature review was carried out to establish the conceptual framework of sustainability in the banking sector. In the second stage, financial and corporate social responsibility (CSR) efficiency analysis of banks were conducted with Data Envelopment Analysis (T-DEA and IF-DEA). In the third stage, the banking sector sustainability model (BSSM) was developed, and the criteria of the relevant model were weighted according to their importance levels with the interval-valued intuitionistic fuzzy Best-Worst Method (IVIF-BWM) according to the aspects of the expert group of academicians and banking professionals. In the fourth stage, banks were ranked according to the weighted correlation coefficient (WCC) based on the BSSM criteria. For the robustness of the results, sensitivity analyzes were carried out with the different. The main results obtained in this study are as follows: (i) there is no comprehensive and accepted methodological framework for the evaluation of the sustainability performance of the banking sector, (ii) CSR efficiency should be taken into account as well as financial efficiency in the performance of banks, (iii) The developed BSSM provides a framework for evaluating the sustainability of the banking sector, (iv) The weighting of the model criteria both draws attention to the necessity of meeting different perspectives on a common point, and helps decision makers in the allocation of scarce resources. The findings of the study provide important implications for academicians and banking professionals.