Kırgız Türklerinin halk inançlarında büyüler

Abstract

Büyü, ilkel insanlardan günümüze kadar insanın zorda kaldığı zamanlarda başvurduğu bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. İlkel insanlar doğayı tanımadıkları ve anlamlandıramadıkları için birtakım doğa olaylarını büyü pratikleri ile bertaraf edebileceklerini düşünmüşlerdir. Bu şekilde başlayan büyü pratikleri insanın deneyimleriyle beraber hastalıkların tedavisi, kıtlık, savaş, doğum, ölüm vb. dönemlerdeki pratiklerle birlikte büyünün kullanım sahası günden güne genişlemiştir. Günümüzde ise insan artık bilim çağının başlamasıyla beraber büyü pratiklerine başvurmanın yok olacağı düşünülmesi bir yanılgıdan ibarettir. Zira binlerce yıldır süregelen pratikler birer halkbilim unsuru olmuş ve bu unsurlar tamamen yok olmayıp dönemin ahengine ayak uydurup bir nevi don değiştirerek bilim çağında da insanlığın içerisinde büyü ve büyü uygulamaları devam etmektedir. Tarihin en eski topluluklarından biri olan Türkler yaşadıkları geniş coğrafyalarda birçok boy ve alt gruplara ayrılmışlardır. Bu boylardan biri olan Kırgız Türkleri ise diğer Türk boylarına göre daha geç dönemde yerleşikliğe geçmişlerdir. Bu sebeple Kırgız Türkleri halkbilim çalışanları için her zaman özel bir ilgi olmuştur. Kırgız Türklerinin daha geç dönemde yerleşik olmaları eski Türk inanç sistemi ve yaşayış tarzları bakımından onların animist ve totemist özellikleriyle öne çıkarmaktadır. Kırgız Türkleri tüm bu özellikleriyle tarihin her döneminde birtakım büyü uygulamalarına başvurmuşlardır. Çalışmada Kırgız Türkleri ile sınırlandırılmış olup büyü ve büyüye yardımcı unsurlar ana hatlarıyla açıklanacaktır. Ardından Kırgız Türklerinin geçiş törenleri, hastalıkların tedavisi, nevruz dönemi, bereket, nazar ve kötü ruhlardan korunmak için icra edilen büyü pratikleri ele alınacaktır. Bu pratikleri yöntem, yapı, amaç ve varsa kullanılan araçlara göre sınıflandırılacaktır.

Magic appears as a tool that people resort to when they are in difficulty, from primitive people to the present day. Primitive people thought that they could eliminate certain natural phenomena with magic practices because they did not know and could not understand nature. The magic practices that started in this way, along with the experiences of people, the treatment of diseases, famine, war, birth, death, etc. with the practices in the periods, the use of magic has expanded day by day. Nowadays, it is a mistake to think that with the beginning of the scientific age, people will no longer be able to resort to magic practices. Because the practices that have been going on for thousands of years have been elements of folklore, and these elements have not completely disappeared, but magic and magic practices continue among humanity in the scientific age, keeping up with the harmony of the period and changing a kind of frost. The Turks, one of the oldest communities in history, have been divided into many tribes and subgroups in the wide geographies they live in. Kyrgyz Turks, one of these tribes, settled in a later period than other Turkish tribes. For this reason, Kyrgyz Turks have always been of special interest to folklore workers. The fact that the Kyrgyz Turks were settled in a later period highlights their animist and totemist characteristics in terms of the old Turkish belief system and lifestyle. Kyrgyz Turks have resorted to a number of magic practices with all these characteristics in every period of history. In the study, it is limited to Kyrgyz Turks and magic and auxiliary elements of magic will be explained in outline. Then, the rites of passage of the Kyrgyz Turks, the treatment of diseases, the Nowruz period, fertility, the evil eye and the magic practices performed to protect against evil spirits will be discussed. These practices will be classified according to the method, structure, purpose and, if any, the tools used.