Coğrafi işaret ile tescilli yöresel mutfak ürünlerinin turistlerin destinasyon seçimine etkisi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi örneği

Abstract

Dünyadaki sosyo-ekonomik gelişmeler ve turistlerin destinasyonlar hakkında anlık bilgi sahibi olmasını sağlayan teknolojik gelişmeler turistlerin tüketim alışkanlıklarının değişmesine neden olmuştur. Bu gelişmelerle birlikte turizm olgusunda kültürel ve yöresel ürünler ön plana çıkmaya başlamıştır. Bu yöresel ürünlerin taklitlerine karşı korunması ve haksız rekabete maruz bırakılmaması için birçok ülkede yasal düzenlemeler yapılmaktadır. Bu yasal düzenlemeler dünyada da oldukça yaygın bir şekilde kullanılan coğrafi işaretleme sistemleridir. Coğrafi işaretlerin, yöresel ürünlerin korunması, tanıtılması ve turizm ürününe dönüşmesinde önemli rolü bulunmaktadır. Coğrafi işaret alan yöresel ürünler, insanlarda diğer ürünlere göre daha güvenilir ve daha sağlıklı olduğuna yönelik bir algı oluşturmakta ve bu yöresel ürünler ait oldukları bölgenin adıyla anılmaktadır. Dolayısıyla bazı turistler coğrafi işaretli yöresel mutfak ürünlerini deneyimlemek amacıyla bu ürünlerin üretildiği destinasyonlara seyahatler gerçekleştirmektedir. Bu araştırmada Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne gelen ziyaretçilerin coğrafi işaret ile tescilli yöresel mutfak ürünlerini bilip bilmeme durumlarını tespit etmek, aynı zamanda destinasyon çekiciliği çerçevesinde coğrafi işaret ile tescilli yöresel mutfak ürünlerinin turistlerin destinasyon seçiminde etkili olup olmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla 2019 yılında Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ni ziyaret eden 830 yerli turistten anket tekniği ile veri elde edilmiştir. Elde edilen veri seti üzerinden betimsel istatistikler kapsamında frekans, yüzde analizleri araştırma değişkenleri arasındaki ilişkileri tespit etmek amacıyla faktör, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. İller bazında coğrafi işaretli yöresel mutfak ürünlerinin bilinirlik düzeylerine yönelik bulgulara göre destinasyonların sahip olduğu coğrafi işaretli yöresel mutfak ürünlerinin bilinirlik düzeyinin düşük olduğu ve her destinasyonun birkaç coğrafi işaretli yöresel mutfak ürünü ile ön plana çıktığı tespit edilmiştir. Rekresyon analizine göre, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne gelen yerli turistlerin illere ait coğrafi işaret ile tescilli yöresel mutfak ürünlerine yönelik tutumları, onların destinasyon seçimini %67,7 oranında etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Socio-economic developments in the world and technological advances that enable tourists to have instant information about destinations have changed the consumption habits of tourists. Cultural and local products have started to come to the forefront in the tourism phenomenon with these developments. In order to protect these local products against imitations and unfair competition, legal arrangements are performed in several countries. These legal regulations are geographical indication systems that are widely used in the world. Geographical indications have an important role in the protection and promotion of local products and their transformation into tourism products. Local products received geographical indications create a perception that they are more reliable and healthier than other products, and these local products are called by the name of the region they belong to. Therefore, some tourists travel to the destinations where these products are produced in order to experience the regional cuisine products with geographical indications. The present research aimed to determine whether the visitors coming to the Southeastern Anatolia Region know the regional cuisine products registered with the geographical indication. This study also examine whether the registered local cuisine products with the geographical indication within the framework of the destination attractiveness are effective in the destination selection of the tourists. For this purpose, data were obtained from 830 domestic tourists who visited the Southeastern Anatolia Region in 2019 by survey technique. Frequency and percentage analyzes were conducted within the scope of descriptive statistics on the obtained data set. Factor, correlation and regression analyzes were performed to determine the relationships between research variables. Results demonstrated that regarding the awareness levels of the regional cuisine products with geographical indications on the basis of provinces, it has been found that the level of awareness of the regional cuisine products with geographical indications of the destinations is low and each destination comes to the forefront with a few geographically indications regional cuisine products. According to the recreation analysis, it was concluded that the attitudes of the domestic tourists coming to the Southeastern Anatolia Region towards the regional cuisine products registered with the geographical indications of the provinces affect their destination selection by 67.7%.