Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki dinleme etkinliklerinin incelenmesi

Abstract

Dil becerileri anlama (okuma-dinleme) anlatma (yazma-konuşma) becerileri olarak ikiye ayrılmıştır. Bu temel becerilerden biri olan dinleme becerisi anlama becerileri içinde yer almaktadır. Dinleme diğer tüm yabancı dillerde olduğu gibi Türkçenin yabancı dil olarak öğreniminde de diğer becerilere göre daha zor edinilen bir beceridir. Bu sebeple dinleme becerisini geliştirmeye yönelik etkinliklerin daha fazla ve etkili kullanılması gerekmektedir. Dinleme bölümlerini diğer bölümlerde olduğu gibi dinleme öncesi, sırası ve sonrası olarak ele almak gerekmektedir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki dinleme bölümleri dinleme öncesi, dinleme sırası ve dinleme sonrası etkinlikleri bakımından incelenmiştir. (Ankara Üniversitesi TÖMER Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı, İstanbul Üniversitesi Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı, Gazi Üniversitesi Yabancılar İçin Ders Kitabı).Çalışmada ders kitaplarının dinleme bölümleri nitel araştırma yönteminden doküman incelemesi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Yıldırım ve Şimşek (2013) Çalışmada Dinleme Süreci Etkinlik Türleri (Leon,2009'dan akt. Tuzcu-Eken,2012'nin tablosundan faydalanılarak incelenmiştir. Ders kitaplarındaki dinleme bölümleri dinleme öncesi, sırası ve sonrası etkinlikleri; etkinlik türleri, etkinlik sayıları, dinleme sırası etkinlikleri, ders kitaplarındaki görsellerin kullanımı vb. açılardan incelenmiştir. Araştırma sonucunda şu sonuçlara ulaşılmıştır.Dil öğretiminde ders kitapları hazırlanırken Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı ilkeleri kriter olarak alınmaktadır. Çerçeve programında dil öğretiminde bütün becerilere eşit önem verilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Ancak materyaller incelendiğinde ve yapılan çalışmalara bakıldığında dinleme bölümü etkinliklerine daha az yer ve önem verildiği sonucuna ulaşılmıştır. Her üç kitapta da dinleme öncesi etkinliklerin ihmal edildiği görülürken dinleme sırası ve dinleme sonrası etkinliklerine yeterince yer verilmiştir. Her üç kitaba ait dinleme etkinliklerinde görseller kullanılmış ama bazı dinleme etkinliklerinde görsellere yer verilmemiş bazılarında ise görsel metin uyumu olmadığı gözlenmiştir.

Language skills are divided into receptive (reading-listening) and productive (writing-speaking) skills. Listening skill, which is one of these basic skills, is included in comprehension skills. Listening is a skill that is more difficult to acquire in learning Turkish as a foreign language, as in all other foreign languages. For this reason, it is necessary to use more and more effective activities to develop listening skills. It is necessary to examine the listening sections as before, during and after listening, as in the other sections, for this reason, the listening sections in the textbooks used in Turkish teaching in the field were examined in terms of pre-listening, during-listening and post-listening activities. (Ankara University TÖMER New Hittite Turkish For Foreigners Textbook, Istanbul University Turkish Foreigners Textbook, Gazi University Foreigners Textbook). In the study, the listening sections of the textbooks were examined using the document analysis method from the qualitative research method. To Yıldırım and Şimşek (2013) The Listening Process Activity Types in the Study (from Leon, 2009 as cited in Tuzcu-Eken, 2012) were examined by making use of the table. Activities before, during and after listening sections in the textbooks; activity types, number of activities, listening order activities, use of visuals in textbooks, etc. were examined from different perspectives. As a result of the research, the following conclusions were reached. While preparing textbooks in language teaching, the principles of the Common European Framework of Reference for Languages are taken as the criteria. In the framework program, it is emphasized that all skills should be given equal importance in language teaching. However, when the materials are examined and the studies are examined, it is concluded that less place and importance is given to the activities of the listening section. While it is seen that pre-listening activities are neglected in all three books, listening and post-listening activities are sufficiently included. Considering the listening activities of all three books, it was observed that although visuals were used, some listening activities did not include visuals, and in others, it was observed that the visuals and the text were not compatible.