Sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin dinamik panel veri analizi ile incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sağlık harcamalarının belirleyicilerini ve zaman içerisindeki değişimini incelemektir. Çalışmada 2006-2015 yılları arasında 164 ülkenin verileri yer almaktadır. Toplam sağlık harcamalarının büyüme, demografik yapı, hastalık yapısı, beslenme yapısı ve dış kaynaklar gibi faktörlerle olan ilişkisi dinamik panel veri analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bununla birlikte kamu sağlık harcamaları ve cepten yapılan sağlık harcamaları için de benzer modeller oluşturulmuştur. Analiz sonucunda kurulan modellerin genel olarak anlamlı olduğu (p<0.05) görülmüştür. Analiz sonuçları ülkelerin geliri arttıkça toplam sağlık harcamalarının arttığını ve toplam sağlık harcamalarının yüksek gelirli ülkelerde gelir esnekliğinin 1’den büyük (β= 1.028) olduğunu göstermektedir. Sonuçlar, doğumda beklenen yaşam süresi arttıkça sağlık harcamalarının artacağını göstermektedir. Bu çalışma ile dış fonların yerel kaynaklardan sağlanan kamu sağlık harcamalarını azalttığı tespit edilmiş ve yetersiz beslenme ile bulaşıcı hastalıkların sağlık harcamaları arasındaki ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca sonuçlar, kamu sağlık harcamalarının ve cepten yapılan sağlık harcamalarının farklı yollar izlediğini ve sağlık harcamalarının büyüme hızının ülkelerin gelir düzeylerine göre farklılık gösterdiğini ifade etmektedir.

The purpose of this study is to investigate the determinants of health expenditures in developed and developing countries, as well as their changes over time. The study obtained the data from 164 countries between 2006 and 2015. The dynamic panel data analysis method was used to investigate the relationship between total health expenditures and factors such as growth, demographic structure, disease structure, nutritional structure, and external resources. Furthermore, the same models were developed for out-ofpocket and public health expenditures. The analysis showed that the models established were generally significant (p 0.05). The results of the analysis show that as the income of the countries increases, the total health expenditures increase and the income elasticity in high-income countries was greater than 1 (β= 1.028). According to the findings, as the life expectancy at birth increases, health expenditures will increase. This study determined that external funds reduce public health expenditures obtained from domestic sources, and it investigated the relationship between undernourishment, communicable diseases and health expenditures. The study also concludes that public and out-of-pocket payments follow different patterns and the growth rate of health expenditures varies by the income levels of countries.