Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine aktarma sorunları

Abstract

Azerbaycan Türkçesi Türk dilleri ailesinin Güneybatı koluna mensup olup Türkiye Türkçesi ile aynı grupta yer almaktadır. "Kaynak bakımından aynı grupta yer alan dil alanları büyük ölçüde birbirine benzer" kabulüne dayanarak yapılan bu çalışmada Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki aktarma sorunları ele alınmıştır. Aktarma sürecinde, aynı grupta yer alan iki Türk lehçesinin birbirine aktarılmasının zannedildiği kadar kolay olmadığı anlaşılmıştır. Ayrıca aktarma yaparken sadece o dile ait kelime dünyasını ve gramer yapılarını bilmek yeterli değildir. Bunun yanı sıra masal türüne ait özellikler, her iki lehçedeki kültürel özellikler de bilinmelidir. Yapılan bu çalışmada masalın sözlü kültür ürünü olmasının ve yalancı eş değer kelimelerin her iki lehçe arasında yapılan aktarmayı biraz daha zorlaştırdığı görülmüştür. Ancak bu kadar zorluğa rağmen Türk dünyasındaki birliğin korunması açısından kültürel bir değeri olan masalların ve diğer türdeki eserlerin aktarılması iki kültür arasındaki bağlarını güçlendirmesi açısından çok önemlidir. Oğuz grubu Türk lehçelerinden biri olan Azerbaycan Türkçesi üzerine yapılan bu çalışmada Azerbaycan Türkçesine ait on masal Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Bu aktarmalar yapılırken Azerbaycan geleneğine ait unsurlar ile Türkiye'ye özgü gelenekler birbirine ne kadar yakın olsa da aktarma sırasında bazı sorunlarla karşılaşılmıştır. Bu sorunların en önemli nedeni kelime dünyalarındaki farklılıklarla birlikte, farklı coğrafyalarda yaşamanın sonucu olarak ortaya çıkan farklı kültürel unsurlardır. Bu farklı kültürel unsurlar aynı gruba ait iki lehçe arasında dahi aktarma sırasında bazı güçlüklere yol açmıştır. Seçilen Azerbaycan masallarının Türkiye Türkçesine aktarmasının yapıldığı ve bu süreçte karşılaşılan güçlüklerin tespit ve tasnif edilerek açıklandığı çalışmamızın Giriş Bölümünde aktarma kavramı, aktarma ve çeviribilim terimleri, aktarma türleri, aktarma sorunları ve bu konudaki çalışmalarla ilgili bilgi verilmiştir. Birinci Bölümde aktarma yapılırken yaşanan güçlükler başlıklar hâlinde ele alınmıştır. Bu bölümde oluşturulan başlıklar ise bu konu üzerinde yapılan çalışmalardan yararlanılarak ve aktarma sürecinde karşılaşılan güçlüklerden tespit edilerek oluşturulmuştur. İkinci Bölümde Azerbaycan Türkçesine ait "Azerbaycan Nağılları" isimli çalışmadan alınan on masalın Türkiye Türkçesine aktarımı yer almaktadır. Bu aktarmalar yapılırkenAzerbaycan Türkçesine özgü unsurlar değiştirilmeden Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Gramer unsurları ise hedef lehçe olan Türkiye Türkçesine uygun şekilde aktarılmıştır. Azerbaycan Türkçesinde yer alan devrik cümle yapıları kurallı cümle hâline getirilerek Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Üçüncü Bölümde ise "Azerbaycan Nağılları" isimli çalışmadan alınan on masalın özgün metinleri bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler:Aktarma, Aktarma Sorunları, Masal.

The Azerbaijani Turkic language belongs to the Southwest branch of the Turkish language family and is located in the same group as Turkey Turkish. This study, based on the assumption that "the language areas in the same group are largely similar to each other in terms of resources," is dealt with the transfer problems between Azerbaijani Turkish and Turkish Turkic. It has been understood that the transferring process is not as easy as transferring the two Turkish dialects in the same group. Also, when transferring, it is not enough to know only the language of the language and its grammatical structures. Apart from this, the features of fairy tales, the cultural characteristics of both dialects should also be known. In this study it was seen that the fairy tale was an oral cultural product and that the pseudo-equivalence words made transferring between the two dialects more difficult. However, in spite of this difficulty, the transfer of the tastes and other works of art, which is a cultural value in terms of protecting the unity of the Turkish world, is very important in strengthening the ties between the two cultures. In this study on Azerbaijani Turkish which is one of the Turkish dialects of Oghuz group, the ten stories of Azerbaijan Turkic are transferred to Turkish Turkic. While these translations were carried out, some of the problems related to the Azerbaijani tradition and the traditions specific to Turkey were close to each other. The most important cause of these problems are the different cultural elements that emerge as the result of living in different geographies, with the differences in their world. These different cultural elements led to some difficulties during the transmission, even between two dialects belonging to the same group. The introduction of the selected Azerbaijani tales to Turkish Turkic and the difficulties encountered during this process are explained in the introduction to the terms of transference, transference and transcriptionism, transfer types, transfer issues and related studies. The difficulties experienced when transferring in the first chapter are considered as titles. The headings created in this section were formed by using the studies made on this subject and by determining the difficulties encountered in the transfer process. In the second chapter, the transfer of the ten tales of Azerbaijani Turkic, which were taken from the work of "Azerbaijani Citizens", to Turkish Turkic is included. While these translations are being made, elements unique to Azerbaijani Turkic are transferred to Turkic Turkic without being changed. The grammatical elements were transferred in accordance with the Turkish dialect Turkic. Transposed sentences in the Azerbaijani Turkic were transposed to Turkish Turkic by bringing in a regular sentence. In the third chapter, there are original texts of ten fairy tales taken without the name of "Azerbaijan Nağılları". Keywords: Transfer, Transfer Issues, Fairy Tale.