Ephemeroptera (Insecta) grubunun su çerçeve direktifine uygun olarak izleme çalışmalarında kullanılması ve ekolojik yönden değerlendirilmesi: Seyhan, Ceyhan ve Doğu Akdeniz havzaları örneği

Abstract

Bu tez çalışmasında Seyhan, Ceyhan ve Doğu Akdeniz havzaları içerisinde belirlenen 61 akarsu istasyonuna ait su kalitesinin biyolojik ve fizikokimyasal verilerle değerlendirilmesi ve havzalarda dağılım gösteren Ephemeroptera (Insecta) grubunun tek başına bu değerlendirme çalışmalarına nasıl bir etkisinin olduğunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu kapsamda 2019 yılı içerisinde ilkbahar, yaz ve sonbahar dönemlerinde birer kez olmak üzere yapılan örnekleme çalışmaları sonucunda bentoz içerisinden elde edilen Ephemeroptera örnekleri mümkün olan en düşük sistematik kategoriye kadar teşhis edilmiştir. Toplamda 3445 birey incelenmiş ve 7 familyaya mensup (Baetidae, Heptageniidae, Leptophlebiidae, Ephemeridae, Ephemerellidae, Caenidae ve Potamanthidae) 13 cinse bağlı 31 tür tespit edilmiştir. Havzalarda çeşitliliğin en fazla olduğu familyalar sırasıyla Heptageniidae (%55) ve Baetidae (%16) olarak gözlenirken en fazla bireye ise Baetis rhodani türünde rastlanmıştır. Ölçümü yapılan fizikokimyasal değişkenlere ilişkin istasyonların su kalite sınıfları değerlendirilmiş ve Doğu Akdeniz Havzasına ait 11. istasyon haricinde havzalardaki tüm istasyonların 1. ve 2. sınıf su kalitesinde olduğu tespit edilmiştir. Ephemeroptera tür çeşitliliği en fazla Seyhan Havzasında gözlenirken (24), Ceyhan ve Doğu Akdeniz havzalarındaki çeşitlilikler eşit (17) tespit edilmiştir. Komşu havza niteliği taşıyan üç havza içerisinde tespit edilen Ephemeroptera türlerinin dağılımlarına göre en yüksek benzerlikler Ceyhan ve Doğu Akdeniz Havzaları arasında (%56,47) gözlenirken Seyhan Havzası bu iki havzadan belli bir oranda ayrılmıştır. Ayrıca Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi'ne göre havzalardaki referans istasyonlar belirlenmiştir. Buna göre, Seyhan Havzasında 18., Ceyhan Havzasında 4. ve 18., Doğu Akeniz Havzasında ise 7. ve 8. istasyonlar haricinde diğer tüm istasyonların referans özellikte olduğu belirlenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen Ephemeroptera türleri söz konusu havzalar için yeni kayıt niteliği taşımaktadır.

In this thesis, it is aimed to evaluate the water quality of 61 river stations determined in the Seyhan, Ceyhan and Eastern Mediterranean basins seasonally with both biological and physicochemical data and to reveal how the Ephemeroptera (Insecta) group, which is distributed in the basins, alone has an effect on these evaluation studies. In this context, sampling studies were carried out once in the spring, summer and autumn periods in 2019. Ephemeroptera specimens obtained from benthos were identified to the lowest possible systematic category. A total of 3445 individuals were examined and 31 species belonging to 13 genera belonging to 7 families (Baetidae, Heptageniidae, Leptophlebiidae, Ephemeridae, Ephemerellidae, Caenidae and Potamanthidae) were identified. The families with the highest diversity in the basins were observed as Heptageniidae (55%) and Baetidae (16%), respectively, while the highest number of individuals were found in Baetis rhodani. The water quality classes of the stations related to the measured physicochemical variables were evaluated and it was determined that all stations in the basins were of 1. and 2. class water quality, except for the 11. station of the Eastern Mediterranean Basin. Various analyzes were applied to the obtained Ephemeroptera data (dominance analysis, frequency analysis, diversity analysis, orientation and clustering analyses). Ephemeroptera species diversity was observed the most in the Seyhan Basin (24), while the diversity in the Ceyhan and Eastern Mediterranean basins was equal (17). According to the distribution of the Ephemeroptera species detected in the three basins that are neighboring basins, the highest similarities are observed between the Ceyhan and Eastern Mediterranean Basins (56.47%), while the Seyhan Basin is separated from these two basins to a certain extent. In addition, reference stations in the basins were determined according to the European Union Water Framework Directive. Accordingly, it has been determined that all stations are reference characteristics, except for the 18. stations in the Seyhan Basin, the 4. and 18. stations in the Ceyhan Basin, and the 7. and 8. stations in the East Akbank Basin. The Ephemeroptera species obtained as a result of the study are new records for the mentioned basins.