İslam Tarihinin ilk dönem kaynaklarının ve bu kaynakları kaleme
alan yazarların önemi büyüktür. İbn Kuteybe, İslam tarihinin ilk dönem
müelliflerinden olma özelliğini taşımaktadır. O, farklı konularda telif
ettiği eserlerde çok yönlü bir müellif olduğunu ortaya koymuştur. İbn
Kuteybe’nin tarih ile ilgili telif ettiği eseri, İslam Tarihçiliğindeki yerini
ve tarihçilik anlayışını ortaya koyar. Onun İslam Tarihi hakkında verdiği
bilgiler, takip ettiği metot ve değerlendirmeler, tarih ve kültür alanında
önemli bir bakış açısı geliştirmiştir. Tarihçiliği yönüyle İbn Kuteybe’yi
önemli kılan husus, Hz. Peygamber’in vefatından sonraki dönemde hilafet sorunudur. Bununla beraber, Abbasi halifeleri Me’mun ve Mu’tasım
dönemlerine kadar geçen zaman diliminde meydana gelen olaylarla ilgili önemli bilgilerin yansıra, Endülüs fethi ile ilgili de detaylı bilgi veren
el-İmâme ve’s-Siyâse isimli eseridir. El-İmâme ve’s-Siyâse ile ilgili çeşitli görüşler ileri sürülmüş, tartışmalar yapılmış, bir takım delillerle bu eserin
ona ait olmadığı yönünde iddialar ortaya konmuştur. Ancak bu konuda
tutarlı ve doğru bir yaklaşımda bulunabilmek için İbn Kuteybe’nin yaşadığı dönemin, ilmi kişiliğinin ve eserleri ile metodunun bilinmesi gerekmektedir. Makalemizde işlenen konu İbn Kuteybe’nin eserinin önemi, yazıldığı dönem ve yıllar sonra onun kitabı hakkında ortaya atılan iddialardır. Bu iddialara verilen cevaplar ile günümüzde bu eserin İbn Kuteybe’ye
ait olup olmadığı konusuna girmeden doğrudan kaynak olarak kullanan
tarihçileri ve eserlerine yer verildi.
The sources of the first period of Islamic History and the authors who wrote these sources are of great importance. Ibn Ḳutayba is
one of the first authors of Islamic history. He has proved that he was a
versatile author by writing various works on different subjects. Ibn
Ḳutayba’s well-known work on history reveals his place in Islamic Historiography and his understanding of historiography. The information
he gave about Islamic History, and the evaluations and methods that he followed, have developed an important perspective in the field of history
and culture. One of the particular aspect that makes Ibn Ḳutayba important in terms of his historiography is the information that he gave about
the problem of caliphate after the death of the Prophet. His work entitled al-Imāma wa’s-siyāsa is also of great importance, which gives detailed
information about the conquest of Andalusia, along with important information about the events that took place until the times of ‘Abbasiad
caliphs al-Maʾmūn and al-Muʿtaṣim. Various discussions have been put
forward on the question of whether al-Imāma wa’s-siyāsa belong to Ibn
Ḳutayba or not, and some have claimed that this work does not belong
to him. However, in order to be able to find a consistent and accurate
approach in this regard, the period of Ibn Ḳutayba’s life, his scientific personality, his works and his method must be known. The subject covered
in the present article is the importance of Ibn Ḳutayba’s work, the claims
that have been made about the belonging of the book to him. Together
with the answers given to those claims, I refer to the historians and their
works that are used as a direct source, which do not mention whether
this work belongs to Ibn Ḳutayba.
