Arap edebiyatı içerisinde hicri dördüncü asırda bir edebî tür olarak
ortaya çıkan makâmeler, başlangıçta vaaz ve hitabe özelliği taşımaktayken, zaman içerisinde eğitici, öğretici, yerine göre de eğlendirici metinler
olarak kaleme alınmışlardır. Bu makalede ele alınan İbnü’l Verdî’ye ait
en-Nebâ ‘Ani’l-Vebâ isimli makâmenin de daha çok eğitici, öğretici yanının ön planda olduğu görülmektedir. Eserin en az edebî yönü kadar, hatta
ondan daha da kıymetli tarafıysa; dünyanın en ağır veba dalgalarından
biriyle yüz yüze olduğu bir yüzyılda kaleme alınmış olması ve eserin satır
aralarında hastalığın hedefindeki İslam coğrafyasının ve İslam toplumunun bir dönemine dair önemli tarihi, kültürel veriler içermesidir. İbnü’l
Verdî’nin bu makâmesi, ilk kez Türkçe ’ye çevrilerek içerik analizine tabi
tutulmuştur. Döngüsel olarak insanlığın yolunu kesen bu salgın hastalıkların toplumların sosyolojisinde ve insan psikolojisinde derin izler bıraktığı gerçeği, on dördüncü yüzyılda yaşamış ve kendisi de taundan ölmüş,
kıymetli bir İslam âliminin gözünden değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Al-maqāmāt, which appeared in Arabic literature as a literary
genre in the fourth century, were having the characteristics of preach
and speech. In the course of time, however, they have started to appear
as educational, instructive and entertaining texts. Ibn al-Wardī’s maqāma,
al-Nabā ‘An al-Wabā, which is in the point of this article, appears to be have
an educational and instructive characteristic. One of the most important aspect of the work, beside its literary aspect is that it was written in a
time when the world facing one of the heaviest waves of pandemic, and
that the work contains some important historical and cultural data about
Islamic geography and society of this time, which were also under the
threat of the pandemic. Ibn al-Wardī’s maqāma is translated into Turkish
for the first time in this article and being subject to a content analysis.
We will have the opportunity to see how the pandemic diseases left deep
traces both in individuals’ psychology and in their society through the
eyes of a Muslim scholar who lived in the fourteenth century and was
died of the pandemic.
