Savaşlar, iç karışıklıklar, doğal âfetler, salgın hastalıklar ve ekonomik
bunalımlar toplumsal hayatı derinden etkileyen problemlerdir. Modern
hukuk sistemlerinde bu tür sebeplere bağlı olarak ortaya çıkan sorunların
çözümü için yöneticilere oldukça geniş yetkiler verildiği görülmektedir.
Olağanüstü hal rejimleri, mevcut hukuk kurallarıyla savuşturulmasının
imkânsız görüldüğü tehdit ve tehlikeler karşısında devreye sokulan özel
yönetim usulleridir. Olağanüstü hallerde yöneticilerin yetkileri genişlerken vatandaşların temel hak ve hürriyetleri sınırlandırılabilmektedir. 1982
Anayasası’na göre ülkemizde olağanüstü hal ilanına karar verme yetkisi
cumhurbaşkanınındır. Benzer sebeplerin İslâm hukukunda da olağandışı
bir yönetim anlayışı gerektirdiği görülmektedir. İslâm devlet başkanı ülke
bütünlüğüne yönelik açık bir tehdit karşısında mevcut askerî kuvvetlerin
yetersiz olduğu kanaatine vardığında eli silah tutan müslümanları göreve
çağırabilir. Zira bu durumda ülkeyi savunma farz-ı ayn haline gelmektedir.
Aynı şekilde ülkede meydana gelen iç karışıklık, kuraklık, kıtlık, tehlikeli
salgın hastalık ve ağır ekonomik bunalım gibi sebepler de İslâm hukukunda olağanüstü yönetim usullerini gerekli kılmaktadır. Bu çalışmada 1982
Anayasası’na göre olağanüstü hal ilanını gerektiren durumların İslâm
hukuku açısından bir analizi yapılmaya çalışılmıştır. Çalışmanın şekilsel
çerçevesi anayasanın ilgili maddesi esas alınarak oluşturulmuştur. Benzer
sebeplerin İslâm hukukunda da farklı (olağandışı) bir yönetim anlayışı gerektirdiğinin temellendirilmesinde ise İslâm’ın ilk dönemlerindeki uygulamaların yanı sıra fıkıh mirasımızdan istifade edilmiştir.
Wars, internal disturbances, natural disasters, epidemics and
economic crises are problems that deeply affect social life. In modern legal
systems, administrators are given quite wide discretionary powers to solve the problems that arise due to such reasons. Emergency regimes are special
administrative procedures that are put in place in the face of threats and
dangers that are deemed impossible to fend of under existing legal rules.
İn a state of emergency, the fundamental rights and freedoms of citizens
may be limited while the powers of the administrators are expanded. According to the 1982 Constitution, the president has the power to decide
on the declaration of the state of emergency in our country. It is seen that
similar reasons require an extraordinary management approach in Islamic
law. When the head of the Islamic state is of the opinion that the existing
military forces are issufficient in the face of a clear threat to the integrity of
the country, he can call on muslims who can take up arms. Because, in this
case, the fardh to defend to the country becomes separate. Likewise, reasons such as internal turmoil, drought, famine, dangerous epidemic disease
and severe economic depression in the country require the extraordinary
administration procedures in Islamic law. In this study, an analysis of the
situations that require the declaration of a state of emergency according
to the 1982 Constitution has been tried to be made in terms of Islamic law.
The formal framework of the study is based on the relevant article of the
constitution. On the grounds that similar reasons require a different (extraordinary) management approach in Islamic law, we have benefited from
our fiqh heritage as well as the practices in the early periods of Islam.
