Yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan ders kitaplarındaki atasözü ve deyimlerin kültür aktarımına katkısı

Abstract

Türkçe, binlerce yıllık Türk dünyasının günümüzdeki canlı tanığıdır. Bu tanıklık boş bir medeniyetin değil, atalarından gelen kültürel zenginliğin harmanlandığı bir çınarın kökleridir. Bu köklü çınarın kültür unsurlarının başında ise atasözleri ve deyimler gelir. Hem kendi insanımıza Türkçe öğretiminde hem de yabancılara Türkçe öğretiminde dil yoluyla kültür aktarımı sağlanır. Bu da en fazla öğretim setleri ve ders kitapları aracılığıyla gerçekleştirilir. Yabancı bir dil öğrenirken ilk başvuru kaynağı ders kitapları olduğuna göre dil öğrenimi çalışmalarında atasözleri ve deyimlerimiz, bir dilin ve toplumun kültür aktarıcısı olarak görevlerini yerine getirirler. Bu çalışmanın amacı; Yunus Emre Enstitüsü -Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı (C1/C2) ve İstanbul Üniversitesi DİLMER- Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı (C1/+)'nda kullanılan atasözü ve deyimlerin ilk etapta tespit edilmesidir. Daha sonra bu söz gruplarının ünite/bölümlere dağılımlarının kontrolünün yapılması, kültürel özelliklerinin ortaya koyularak devamında kültür aktarımına sundukları katkıyı belirlemeye çalışmak asıl amaçtır. Çalışma yapılırken nitel araştırma yöntemine başvurulmuştur. Nitel araştırma gözlem yapma ve doküman analizi gerçekleştirerek verileri ulaşmayı sağlayan bir araştırma çeşididir. Çalışmanın en başında kitaplar seçilerek, literatür taraması yapılıp verilere ulaşılmış, bu süreçte nitel bir araştırma yöntemi olan belgesel tarama tekniğinden faydalanılmıştır. Belgesel tarama, iki amaca hizmet eder. Bunlar; genel bir tarama yapmak ve içerik analizidir. İçerik çözümlemesiyle elde edilen verilerden hareketle, yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki deyim ve atasözleri tespit edilmiştir. Daha sonra ise bu, atasözleri ve deyimlerin kültürel özellikleri incelenmiştir. "Kitap – Ünite – Bölüm - Metin" ekseninde bu kalıp yapılar tablolara yerleştirilerek analizi kolaylaştırılmış ve bulgular kısmı için veri sağlanmıştır. Araştırma sonucunda, yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında kullanılan atasözlerinin sayısının yetersiz olduğu, deyimlerin ise sayı anlamında yeterli şekilde ama plansız kullanıldığı görülmüştür. Her iki söz grubunun da kapsamlı bir analize ve öğretim programına ihtiyaç duyduğu belirlenmiş olup; yine de bu kalıp ifadelerin kültür aktarımına önemli bir katkı sundukları tespit edilmiştir.

Turkish is today's living witness of the thousands of years old Turkish world. This testimony is not the roots of an empty civilization, but of a plane tree that blends cultural richness from its ancestors. Proverbs and idioms are the main cultural elements of this rooted plane tree. Cultural transfer is provided both in teaching Turkish to our own people and in teaching Turkish to foreigners. This is mostly done through teaching sets and textbooks. Since the first reference source is textbooks when learning a foreign language, our proverbs and idioms in language studies fulfil their duties as the cultural transmitter of a language and society. The purpose of this study is to determine the proverbs and idioms used in Yunus Emre Institute - Yedi İklim Turkish Textbooks (C1 / C2) and İstanbul University DİLMER - Turkish Textbook for Foreigners (C1 / +). Then, the main purpose is to control the distribution of these word groups into units / departments, to reveal their cultural characteristics and to try to determine their contribution to cultural transfer. The qualitative research method was used while doing the study. Qualitative research is a type of research that provides access to data by making observations and document analysis. At the beginning of the study, books were selected, literature studies were done and data were obtained, in this process, documentary scanning technique, which is a qualitative research method, was used. Documentary scanning serves two purposes. These are a general search and the content analysis. Based on the data obtained by content analysis, idioms and proverbs in the textbooks of teaching Turkish to foreigners were determined. Then the cultural characteristics of these proverbs and idioms were examined. In the "Book - Unit - Chapter - Text" axis, these template structures are placed in the tables, facilitating the analysis of the study and providing data for the finding parts. As a result of the research, it has been understood that the number of proverbs used in teaching Turkish to foreigners' textbooks has been insufficient and the idioms have been used adequately in terms of number but without planning. It has been determined that both groups of words need a comprehensive analysis and curriculum; nevertheless, it has been decided that these phrases make an important contribution to the cultural transmission.