Proaktif kişiliğin ve kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın aracı rolü: Yiyecek içecek çalışanlarına yönelik bir uygulama

Abstract

Bu araştırmanın amacı, yiyecek içecek çalışanlarında proaktif kişiliğin ve kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın aracı rolünü test etmektir. Araştırmanın amacı doğrultusunda, araştırma hipotezleri geliştirilmiş ve kuramsal bir model oluşturulmuştur. Araştırmanın teorik kısmında detaylandırılan proaktif kişilik, kontrol odağı, yenilikçi iş davranışı ve işe adanma etkileşimine dair önermelerin ampirik bazda çözümlenmesi amacıyla, alan araştırması yapılmış ve veriler anket tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın evrenini, Antalya ilinde bulunan 5 yıldızlı otel işletmelerinin yiyecek içecek çalışanları oluşturmaktadır. Bu kapsamda 432 yiyecek içecek çalışanından, anket tekniği kullanılarak araştırma verileri elde edilmiştir. Araştırmada olasılığa dayalı olmayan örnekleme yöntemlerinden kolayda örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler istatistik programlarına yüklenmiş ve uygun analiz teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın kuramsal çerçevesi doğrultusunda geliştirilen araştırma hipotezlerinin sınanabilmesi amacıyla, yapısal eşitlik modelinden (Structural Equation Modeling-SEM) yararlanılmıştır. Bu doğrultuda, öncelikle araştırmada kullanılan ölçeklerin geçerlik ve güvenirliklerine bakılmıştır. Hipotezlere ilişkin bulgular ise doğrudan ve dolaylı etkiye ilişkin oluşturulan yapısal modeller aracılığıyla test edilmiştir. Araştırma bulgularına göre proaktif kişiliğin ve işe adanmanın yenilikçi iş davranışı üzerinde pozitif yönlü anlamlı bir etkisi varken, dış kontrol odağının negatif yönlü anlamlı bir etkisi bulunmaktadır. Ancak iç kontrol odağının yenilikçi iş davranışı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca proaktif kişilik ve iç kontrol odağının işe adanma üzerinde pozitif yönlü anlamlı bir etkisi tespit edilmiştir. Ancak dış kontrol odağının işe adanma üzerinde herhangi bir anlamlı etkisinin olmadığı saptanmıştır. Araştırmada, işe adanmanın aracılık rolünü tespit edebilmek için toplam, doğrudan ve dolaylı etkilere bakılmıştır. İşe adanmanın aracılık etkisinin anlamlı olup olmadığının test edilmesi için ise Bootstrapping yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda proaktif kişiliğin ve iç kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın aracı etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ancak dış kontrol odağının yenilikçi iş davranışına etkisinde işe adanmanın herhangi bir aracı etkisi tespit edilememiştir.

The aim of the study was to discover the mediating role of work engagement over the effect of proactive personality and locus of control on the innovative work behavior of the workers in the field of food and beverage. In line with the objective, the hypotheses were devised and a conceptual model was constituted. A broad review of the literature was carried out and related data were collected via the application of survey technique in order to empirically analyse the terms proactive personality, locus of control, innovative work behavior, and the work engagement interaction, which were elaborated in the theoretical part of the study. The food and beverage workers of five-star hotel companies operating in the province of Antalya was the research universe of the study. With this respect, the research data were elicited from 432 food and beverage workers through the employment of the questionnaire technique. In the research, convenience sampling, one of non-probability sampling methods, was employed. The data obtained were then uploaded to statistics programme and analyzed via proper techniques. So as to test the research hypotheses, Structural Equation Modeling was benefitted from. Accordingly, the validity and reliability of the scales applied in the research were priorly investigated. The findings regarding the hypotheses were then tested via structural models aiming to estimate direct and indirect effects. The findings of the research indicated that whereas proactive personality and work engagement had a significant positive effect on innovative work behavior, external locus of control posed a significant negative effect. On the other hand, it was found out that internal locus of control did not pose a significant impact on innovative work behavior. Furthermore, it was detected that proactive personality and internal locus of control had a significant positive effect over work engagement. On the other hand, it was determined that external locus of control had no significant effect on work engagement. In the study, total, direct and indirect impacts were investigated to be able to identify the mediating role of work engagement, and Bootstrapping method was employed to test whether the mediating role of work engagement was significant. In this context, it was signified that work engagement had a mediating effect on the effect of proactive personality and internal locus of control on innovative work behavior. On the other hand, no mediating effect of work engagement was detected on the effect of external locus of control on innovative work behavior.