Sofçular köyü söz varlığı (Araç/Kastamonu)

Abstract

Canlılar arası iletişimde önemli bir işleve sahip olan dil; yapısı, işleyişi, sistemi ve içerdiği unsurlar bakımından insanların dikkatini çekerek pek çok araştırmaya konu olmuştur. Bu unsurların başında söz varlığı gelmektedir. Dildeki göstergeler olan sözcükler, dili kullanan toplumların tüm bilgi birikimlerini, dünyaya bakışlarını, yaşam biçimlerini, duygu ve düşünce dünyalarını yansıtmaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, dildeki her bir yapı ve dilde yer alan her türlü söz varlığı ögesi sadece dilin sistemini, işleyişini veya yapısını değil, o dili kullanan toplumları da anlayabilmek ve tanıyabilmek için çok değerli bir inceleme malzemesidir. Kastamonu ili Araç ilçesine bağlı bulunan Sofçular köyünün söz varlığının incelendiği bu çalışmanın temel amacı, köyde kullanılan temel söz varlığını belirlemek ve bunları dil açısından incelemektir. Böylece bu çalışmayla Türk dilinin sahip olduğu söz varlığına ve Türklük biliminde yapılan ağız çalışmalarına da katkıda bulunulacaktır. Sofçular köyü halkı ile yapılan birebir görüşmelerle yörede yapılan derlemeler sonucunda elde edilen söz varlığı, çalışmada Adlar, Fiiller ve Kalıplaşmış Dil Birimleri olmak üzere üç ana başlık altında incelenmiştir. Yöreden derlenen söz varlığındaki adlar, temel bir ayrım olan Özel Adlar ve Genel Adlar olarak ikiye ayrılmış ve bunlar da söz varlığındaki örneklere göre çeşitli alt gruplara ayrılarak incelenmiştir. Sofçular köyünden derlenen metinlerde isimlere göre daha az sayıda ve çeşitlilikte olduğu görülen fiiller de Oluş Fiilleri, Durum Fiilleri, Hareket Fiilleri ve Mental Fiiller başlıkları altında sınıflandırılarak örneklendirilmiştir. Türkçenin söz varlığında çok önemli bir yer tutan Kalıplaşmış Dil Birimleri ise Sofçular köyü ağzı söz varlığında da zengin bir biçimde görülmektedir. Bu birimler de Atasözleri, Deyimler, İkilemeler, Bilmeceler, Kalıp Sözler başlıkları altında değerlendirilmiştir. Çalışmamızda, Sofçular köyü ağzından derlenen söz varlığı unsurları göz önünde bulundurulduğunda bölgenin sahip olduğu tarihsel ve kültürel zenginliğin dile de yansıdığı, ölçünlü dilde kullanımda olmayan pek çok unsurun ağızda yaygın olarak kullanıldığı ve Türkçenin canlılığının küçük bir yerleşim yeri özelinde bile gözler önüne serilebildiği görülmektedir. Bu küçük örnekle dahi Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yapılan çalışmaların, Türkçenin sahip olduğu ve ağızlarda yaşayan zengin söz varlığı ögelerinin belirlenerek kayıt altına alınmasının ne kadar büyük bir önem taşıdığı görülmektedir.

Language, which has an important function in communication between living things; In terms of its structure, functioning, system and the elements it contains, it has attracted the attention of people and has been the subject of many studies. One of these elements is vocabulary. Words, which are the indicators in the language, are of great importance in terms of reflecting all the knowledge of the societies using the language, their view of the world, their way of life, their world of feelings and thoughts. So, every structure in the language and any vocabulary element in each language is a very valuable study material in order to understand and recognize not only the system, functioning or structure of the language, but also the societies that use that language. The main purpose of this study, which examines the vocabulary of Sofçular village, which is in Kastamonu province, Arac district, is to determine the basic vocabulary used in the village and to examine them in terms of language. Thus, this study will contribute to the vocabulary of the Turkish language and dialect studies in the science of Turkishness. The vocabulary obtained as a result of the compilations made in the region through one-to-one interviews with the people of Sofçular village was examined under three headings as nouns, verbs and stereotyped language units. The nouns in the vocabulary compiled from the region are divided into two, which is a basic distinction, as Special Names and General Names, and these are divided into various subgroups according to the examples in the vocabulary. In the texts compiled from Sofçular village, the verbs that are seen to be less and more diverse than the nouns are classified and exemplified under the titles of Formation Verbs, Situation Verbs, Action Verbs and Mental Verbs. Stereotyped Language Units, which have a very important place in the vocabulary of Turkish, are richly seen in the vocabulary of Sofçular village dialect. These units are also evaluated under the titles of Proverbs, Idioms, Reduplications, Riddles, and Phrases. In our study, considering the vocabulary elements compiled from Sofçular village dialect, it is seen that the historical and cultural richness of the region is also reflected in the language, many elements that are not used in the standard language are widely used in the dialect, and the vitality of Turkish can be revealed even in a small settlement. Even with this small sample, it is seen how important it is to identify and record the studies on dialects of Turkey Turkish, the rich vocabulary elements of Turkish and living in the dialects.