Bombus arıları doğal ve tarımsal ekosistemlerdeki dünyanın en önemli tozlaştırıcıları olarak bilinmektedir. Bu nedenle, bazı bombus
arısı türleri ticari olarak yetiştirilmekte ve bitkisel üretimde tozlaşma amacıyla yoğun olarak kullanılmaktadır. Ancak, son yıllarda
doğal bombus arısı populasyonları ve tür çeşitliliği bütün dünyada azalmaktadır. Habitat parçalanması, pestisit kullanımı ve yanlış
tarımsal uygulamalar bu azalış ve yok oluşların önemli sebepleri arasında sayılırken, özellikle parazit ve patojenlerin önemli
miktarda koloni kayıplarına yol açtığı belirlenmiştir. Ticari ve doğal bombus kolonileri çok sayıda iç ve dış parazitler, protozoa,
virüs, bakteri ve nematod gibi hastalık yapan organizmalara maruz kalmaktadır. En sık bildirilen bombus arısı patojenleri Nosema
bombi, Crithidia bombi, Apicystis bombi mikrosporları bir trake akarı olan Locustacarus buchneri ve Sphaerularia bombi
nematodudur. Genellikle bu parazitler koloni kurma, ömür uzunluğu, hayatta kalma ve üreme-gelişme üzerine olumsuz etkilere
sahiptirler. Bu yüzden, bombus arısı hastalık ve parazitleri hakkında yeterli bilgi sahibi olunması ve doğru bir şekilde tanımlanması
çok önemlidir. Böylece hem hastalıkların yayılması önlenebilecek hem de kolonilerin sağlıklı gelişimi ve tozlaşma etkinliği
arttırılacaktır. Bu derlemede, bombus arılarında en yaygın görülen hastalıklar, yayılma yolları ve hastalığa sebep olan parazitler
hakkında bilgiler özetlenmiştir.
Bumblebees are recognized as one of the world’s most important pollinators in agricultural and natural ecosystems. Therefore, some
bumblebee species are commercially produced and extensively used for greenhouse pollination. On the other hand in recent years,
the natural abundance and diversity of bumblebee species is in decline all over the world. There are many factors regarding the
causes of bumblebees decline, climate change, habitat fragmentation with diminished floral resources and pathogens. Natural and
commercially bumblebee colonies are exposed to many pathogenic internal and external parasites. The most commonly reported
bumblebee protozoan pathogens are the microsporodium Nosema bombi, Crithidia bombi, Apicystis bombi, the tracheal mite,
Locustacarus buchneri and the nematode Sphaerularia bombi. Generally, these parasites have detrimental effects on colonization,
survival and reproduction. Therefore, the accurately identification and control of bumble bee diseases and parasites are very
important. Thus, both the spread of the disease can be prevented and the healthy development of the colonies will increase
pollination efficiency. In this review, the most common bumblebees diseases, ways of spread and information about disease-causing
parasites are summarized.
