Özet:
Bu çalışmada, Nevşehir ili kapsamında içme sularındaki total arsenik (As) düzeylerine bağlı olarak 3 farklı bölgeden (> 50μg/l; Dadağı, Küçükayhan, Emmiler ve Gülpınar köyleri; 10-50 μg/l; Kızılkaya ve Uçhisar kasabası; <10μg/l; kontrol bölgesi, Eskiyaylacık, Civelek, Alkan ve Altıpınar köyleri) toplanan sebze örnekleri, bunların yetiştiği toprak örnekleri ve sulama suyu örneklerinde arsenik ve bazı ağır metal seviyeleri tespit edilmiştir.
Bölgede tarımsal olarak yetiştirilen 5 farklı bitki türünden, (Maydanoz (Petroselinum crispum), ıspanak (Spinacia oleracea), marul (Lactuca sativa), soğan (Allium cepa) ve pırasa (Allium porrum)) bunların yetiştikleri topraklardan ve sulama sularından örnekler toplanmıştır. Bu örneklerde As, Cr, Mn, Ni, Cd, Pb, Mg, Zn, Cu ve Cu düzeyleri ICP-MS cihazı kullanılarak saptanmıştır.
Toprakta ölçülen arsenik değerleri incelendiğinde dört istasyonda (Küçükayhanlar, Dadağı, Civelek, Emmiler), toprak kontrol yönetmeliği üst sınırının üzerinde veriler (25,9-111,3 μg/g) elde edilmiştir. Diğer istasyonlarda ölçülen veriler normal aralıktadır. Su örnekleri incelendiğinde beş istasyonda (Dadağı, Küçükayhanlar, Gülpınar, Emmiler, Kızılkaya) ölçülen veriler su kirliliği sulama suyu sınır değerinin üzerinde (0,34-0,02 mg/l) bulunmuştur. Bitki örnekleri incelendiğinde Dadağı, Küçükayhanlar, Emmiler ve Gülpınarı istasyonlarında Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınır değerlerinden (10,9-0,51 μg/g) yüksek değerler elde edilmiştir. Diğer ağır metaller bakımından da, bazı toprak, sulama suyu ve bitki örneklerinde normal değerler üzerinde veriler elde edilmiştir.
Sonuçlar incelendiğinde; kaynak sularının sulama suyu olarak kullanılması neticesinde bazı toprak ve bitki örneklerinde, bulunması gereken As sınır değerlerinin aşıldığı görülmektedir.