Özet:
Kapadokya Bölgesi'nde, Nevşehir'in kuzeyinde ve güneyinde yüzeyleyen Bayramhacı, İdişdağı, Karadağ ve Akçataş Plütonik ve/veya sub-volkanik kayaçları ve Acıgöl Plütonik kayaçları Orta Anadolu Granitoyidleri içerisinde yer alır. Orta-ince taneli holokristalin ve porfirik dokuda sub-volkanik kayaçlarla dokanak halinde gözlenen plütonik kayaçlar aplit ve kuvars damarları tarafından kesilmiş ve mafik mineral enklavları içermektedir. Nevşehir'in kuzeyinde yüzeyleyen plütonik kayaçlar baskın olarak monzonitik güneyindeki plütonik kayaçlar ise granitik bileşime sahiptir. Monzonitik kayaçlar sub-alkalin ile alkalin arasında bileşim sergilerken granitik kayaçlar sub-alkalin bileşimine sahiptir. Kapadokya bölgesindeki bütün plütonik kayaçlar kalk-alkalen, metalüminyumlu karakteri ve I-tipi özelliği ile Orta Anadolu'daki post-COLG granitoyidleri ile uyumluluk sunar. Plütonik kayaçlar büyük iyon yarıçaplı elementlerince (LILE) zenginleşen ve kalıcılığı yüksek elementlerince (HFSE) fakirleşen desenler sunar. İz element diyagramlarında plütonik kayaçların tamamı post-COLG alanında yer alır. Ancak, monzonitik kayaçlar granitik kayaçlara göre LIL (Rb, Th, U, K ve Sr) ve HFS (Ta, Nb, Hf, Zr ve Ti) elementlerince daha fazla zenginleşen desenleri ile karakteristiktir. Monzonitik kayaçlar düşük Al2O3/(FeOtot+MgO), (Na2O+K2O)/ (FeOtot+MgO+TiO2) ve yüksek CaO/(MgO+FeOtot+TiO2) oranları ile amfibolit-tipi alkalen-mafik bileşimli litosferik mantodan türemiştir. Granitik kayaçlar ise kısmen yüksek Al2O3/(FeOtot+ MgO), (Na2O+K2O)/(FeOtot+MgO+TiO2) ve düşük CaO/(MgO+FeOtot+ TiO2) oranları ile metagrovak-tipi litosferik mantodan türemiştir. Üst Kretase yaşlı ve monzonitik ve granitik bileşimli plütonik kayaçların, Neo-Tetis okyanusunun kapanmasını takiben dalan kabuğun kopmasının neden olduğu astonosferik yükselme ve kıta kabuğunun yüksek sıcaklıktaki astonosfer tarafından ergitilmesi ile oluştuğu söylenebilir. Manto ve kıta kabuğundan türemiş bu magmatik ergiyik yükselirken asimilasyon, fraksiyonel kristalizasyon ve magma mixing-migling gibi süreçler birlikte gelişerek evrimleşmiştir.
Açıklama:
Proje çıktıları;
- Ayşe Orhan, Mehmet Demirbilek, 2015. Kapadokya Bölgesi Nevşehir Orta Anadolu Plütonik Kayaçların Jeokimyasal Özellikleri. 68. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara.
-Ayşe Orhan, Mehmet Demirbilek, 2015. Mineralogical and geochemical properties of the late Mesozoic magmatism in Cappadocia Region Nevşehir Central Anatolia Turkey. World Multidisciplinary Earth Sciences Symposium, Praque.
-Ayşe Orhan, Mehmet Demirbilek. 2018. Kapadokya Bölgesi (Nevşehir, Orta Anadolu) Kalk-alkalen ve Alkalen Plütonik/ Subvolkanik Kayaçların Petrografik ve Jeokimyasal Özellikleri, Türkiye Jeoloji Bülteni, 61(1), 23-50.