Bir yabancı dilin öğretilmesinde kalıp sözlerin öğretilmesi dilin kullanımını kolaylaştırdığı, iletişimi etkili hale getirdiği ve etkili bir kültür aktarım aracı olduğu için önemlidir. Kalıp sözler toplumun kültürünü yansıtan belli durumlarda söylene gelmiş klişe sözlerdir.Bu çalışmanın amacı Gazi Üniversitesi TÖMER ve İzmir Yabancılar İçin Türkçe öğretim setlerinde A1/A2/B1/B2/C1 ders kitaplarında kullanılan kalıp sözleri tespit etmek ve incelemektir. Çalışmada tarama modeli ve doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle incelenmek üzere belirlenen kaynak kitaplarda kalıplaşmış dil birimleri tespit edilmiştir. Belirlenen kalıplaşmış dil birimleri ilgili alandaki çalışmalara dayandırılarak deyim, ikileme, atasözü ve kalıp söz başlıklarında gruplandırılmıştır. Bazı çalışmalarda kimi kalıplaşmış dil birimlerinin iki farklı başlık altında değerlendirildiği görülmüştür. Bu şekilde ikili değerlendirmenin olduğu kalıplaşmış dil birimleri tespit edilmiş, bu kalıplaşmış dil birimleri için alan kaynakları tekrar taranmış ve hangi başlık altında değerlendirileceğine karar verilmiştir. Kalıp söz listesi oluşturulduktan sonra kalıp sözler kullanıldıkları dil seviyelerine ve beceri alanlarına göre excell kullanılarak kaydedilmiş ve gruplandırılmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü olan kalıplaşmış dil birimleri başlığında kalıp söz dışındaki kalıplaşmış yapılar olan deyim, atasözleri ve ikilemelere değinilmiştir. Bu yapılar içerisinde kalıp sözlerin çeşitli sözlük ve çalışmalarda hangi başlıklar altında değerlendirildiğine yer verilmiştir. Yapılan araştırmada kalıp sözlerin daha çok deyimlerle karıştırıldığı görülmüştür. Kalıp sözler başlığında incelenen kaynak kitaplarda kullanılan kalıp sözlerin dil beceri alanlarına göre dağılımı tespit edilmiştir. Kaynak kitaplarda kullanılan kalıp sözler anlamına, bağlamına, yapısına ve işlevine göre sınıflandırılmıştır. Çalışmanın sonucunda incelenen kaynak kitaplarda çok sayıda kalıp söz kullanıldığı, kalıp söz kullanımının dil seviyesi arttıkça azaldığı, gerçek anlamlı, dil dışı bağlam duyarlı, cümle yapısında ve iletişim sürecini düzenleyen kalıp sözlerin daha fazla kullanıldığı görülmüştür.
It is important to teach formulaic word as it makes the usage of the language easier, communication more effective and an efficient way of transfering the culture. Formulaic words are cliche words reflecting the culture of society and having been said in some certain situations.The aim of this study is to identfy and examine the formulaic words used in the A1/A2/B1/B2/C1/ textbooks (boks) of Gazi University and Turkish for foreigners,İzmir instruction sets. In studies scanning model and document analysing have been used. First of all in reference books that are determined to be examined formulaic language units have been detected. Formulaic language units that have been determined are grouped in the title of idiom, reduplication, proverb and formulaic word by basing to related works. In some studies it has been seen that some formulaic language units are evaluated under two different titles. By this way it has been detected that there has been two evaluations of formulaic language units and for these formulaic language units field references have been re-scanned and it had been decided under which title they will be evaluated. After creating a list of formulaic word, they have been recorded and grouped according to language level they have been used and skill areas. The formulaic structure apart from the formulaic words like proverbs, idiom, and reduplicationsare mentioned at the formulaic language unit title in the third part of the study. In these structures formulaic words have been included,in which titles they have been estimated in various dictioneries and studies. In the research it is understood that the formulaic wordsintermingled with idiom. The title of formulaic words used in the reference books; it has been determined on how the formulaic words are distributed in language skill areas. Formulaic words used in reference books are classified acording to their context,structure, and function. As a result of study; It is seen in the examined reference book that a great number of formulaic words are used, when the level of the language increases, the usage of the formulaic words decreases, formulaic words which are real meaningful, non -linguisticcontext-sensitive, arranged the sentence structure and communication process are used largely.
