Abstract:
İnanç unsuru, sosyo-kültürel şartlara bağlı olarak sürekli biçimde
değişim-dönüşüme uğrayabilmektedir. Toplumlar ürettikleri kültürel
değerleri geleneksel dünya görüşleri bağlamında şekillendirme ve
anlamlandırma imkânı bulmaktadır. Yapı bakımından, bir inanç öğesinin
eski ve yeni kültürel ortamlara bağlı olarak yeniden anlamlandırıldığı
söylenebilir. Dolayısıyla Türk kültür coğrafyası ekseninde, doğumdan
ölüme kadar birçok inanç değerinin kendi içerisinde ilintili bir yapıda
görülebileceği hipotezi, kültürel kodların dönüşüme uğradığını
açıklamaktadır. Bu inanç değerlerinden “eşik” ve onun etrafında oluşmuş
ritüelistik uygulamalar, Türk inanç sistematiğinin kültürel ve anlamsal
alanlarından birini oluşturmaktadır. “Eşiğe oturulmaz, basılmaz” gibi
yapılmasından kaçınılan birtakım davranışların ve “eşiğin öpülerek
geçilmesi” gibi eylemlerin, üzerine inşa edilmiş bir inanç örüntüsüyle
açıklanması muhtemeldir. Bu bağlamda, çalışmada Anadolu Alevi Bektaşi
inancında eşik kültünün kültürel arkaplanı Türk kültür ve inanç sistemi göz
önünde bulundurularak irdelenmeye çalışılacaktır. Örneklem olarak,
Nevşehir’e bağlı Hacıbektaş ve Avanos ilçelerinde yer alan Alevi-Bektaşi
yerleşkeleri seçilmiştir. Elde edilen veriler literatür taramalarıyla
desteklenerek incelenmiştir.
