Üreticilerin tersine lojistik faaliyetlerini etkileyen faktörler: Beyaz eşya sektöründe bir uygulama

Abstract

Sürdürülebilir bir çevre ile yürütülen faaliyetler artık birçok işletmenin odak noktası haline gelmiştir. Çünkü endüstriyel faaliyetlerde meydana gelen hızlı artış ve doğal kaynakların kontrolsüz bir biçimde tüketilmesi çevre problemlerinin meydana gelmesini kaçınılmaz hale getirmiştir. İşletmelere bu problemlerin bertaraf edilmesi yönünde düşen görev ise faaliyetlerini azami seviyede çevre dostu olarak şekillendirmektir. Ayrıca işletmeler çevresel problemlere yol açan tedarik, üretim, dağıtım gibi faaliyetleri düzenlemek adına yasal düzenlemelerle devlet müdahalesinin yanı sıra tüketicilerce artan sosyal bir baskı ile karşı karşıyadır. Bu noktadan, yola çıkarak yapılan çalışma kapsamında son yıllarda lojistik faaliyetlerinin çevresel boyutunun vurgulandığı, tersine lojistik kavramı ele alınmıştır. Tersine lojistik kavramından önce lojistik kavramının çevre boyutu incelenmiştir. Uygulama kısmında ise beyaz eşya sektöründe faaliyet gösteren üreticilerin tersine lojistik faaliyetlerinin sürdürülme sebepleri araştırılmıştır. Araştırma sonuçları Türkiye'de uzun yıllardır faaliyet gösteren ve Türkiye'nin en büyük beyaz eşya üreticileri arasında yer alan Firma A ve Firma B'nin bulaşık makinesi, buzdolabı ve fırın ürünleri üzerinden değerlendirilmiştir. Tersine lojistik faaliyetlerini etkileyen faktörleri ortaya koyan çalışmalar literatür taraması kapsamında elde edilerek tersine akış içerisinde yer alan taraflar alıcı ve gönderici olmak üzere iki ayrı hiyerarşik yapıya dönüştürülmüştür. Hiyerarşik yapıda yer alan tersine lojistik faaliyetlerini etkileyen kriterlerin ikili karşılaştırma matrisleri bir anket formu haline getirilerek, veriler Firma A ve Firma B'nin üretim departmalarında çalışan üst düzey yöneticiler ve üretim hattında çalışan mühendisler aracılığı ile elde edilmiştir. Her bir ürün için elde edilen veriler çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre firmaların tersine lojistik faaliyetlerini etkileyen faktörler arasında farklılık olduğu saptanmıştır. Sonuç bölümünde ise çalışmanın bu alanda yapılan ilk çalışma olduğundan bahsedilerek, gelecekteki araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Nowadays, most of the companies are interested in the activities that supports sustainable environment. Because, the rapid increase of the industrial activities and uncontrolled consumption of natural resources cause environmental problems inevitably. Here, the responsibility of the companies is to redesign their activities in order to prevent those problems. Besides, the companies encounter with the pressure both from government and consumers that they must reorganize operational activities such as supplyment, distribution and production. Based on this scope, reverse logistics which emphasizes the environmental perspective of logistics, were explained in this research. Before explaining the main context of the term, the environmental perspective of logistics were examined. As the practice of the research, the factors that affect the reverse logistics activities of house appliance producers were analyzed. The research was carried out in the Company A and Company B which are among the largest companies in the house appliance industry. The results were obtained through a questionnaire from the top-level managers and engineers that work in the dishwasher machine, refrigerator and kitchen stove factories. To determine the factors affecting reverse logistics activities of house appliance producers, a hierarchical structure was composed from the literature review of the reverse logistics. In the hierarchical structure there were two sides as receiver and sender which constitutes the reverse flow. The data was analyzed by analytical hierarchy process, a multi criteria decision making method. According to the results of the research, there are significant differences of the factors that affect producers? reverse logistics activities between Company A and Company B. As a result, the research has accepted as the first study about this topic and suggestions for future studies were offered.