Adana Tahtacılarında ölüm ile ilgili inanış ve ritüeller: Nergizlik köyü örneği

Abstract

Çalışmada Adana'nın Karaisalı ilçesi Nergizlik köyü Tahtacılarının ölüm olgusuna yükledikleri anlam hayatın geçiş dönemleri bağlamında değerlendirilmiştir. Bireylerin, ölümü ve ölüm etrafında oluşan inanış ve ritüelleri nasıl anlamlandırdıkları araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda Adana Tahtacılarının ölüm öncesinde ölümün ön belirtisi olarak gördükleri olay, durum ve nesnelerin kültürel anlamları ile ölümden kaçınmak için yaptıkları ritüel ve uygulamaların toplumsal ve kültürel anlamları; ölüm sırası inanış ve ritüellerin sembolik anlamları; ölüm sonrası inanış ve uygulamalarının sembolik anlamları ve ölüm sonrası ritüellerinin kültürel ve toplumsal anlamları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın temel amacı Nergizlik köyü Tahtacılarının ölümü ve ölümle ilişkili inanış, ritüel ve uygulamaları nasıl anlamlandırdığı; ölüme ilişkin bu anlamlandırmaların ne şekilde inşa edildiği ve tüm bu anlamlandırmaların katılımcıların anlam dünyasında nasıl bir yere sahip olduğunu anlamaktır. Nergizlik köyünde yaşayanların Alevi inancını yaşayan Tahtacı bir topluluk olması, topluluğun ölümü Alevi inanç dairesi içinde anlamlandırmasında etken olmaktadır. Çalışmanın kuramsal çerçevesini ölümün bir geçiş dönemi olmasının yanında içinde inanış ve ritüelleriyle birçok sembolü barındırmasından dolayı sembolik etkileşim kuramı oluşturmaktadır. Tahtacıların ölüme ilişkin anlamlandırmaları nitel araştırma yöntemiyle ele alınmıştır. Nergizlik köyünde ölüm konusuyla ilgili zengin bilgiler elde edilebilecek katılımcılara ulaşmak ve örneklemi belirlemek için örneklem olarak amaçlı örneklem tekniği kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemi Nergizlik köyünde ikamet eden 41-83 yaş aralığında, 10'u kadın 6'sı erkek olmak üzere toplam 16 katılımcıdan oluşmaktadır. Katılımcılardan biri de cemevi dedesidir. Böylelikle toplam katılımcı sayısı 17'dir. Örneklemin tamamı hayatının belirli bir döneminde ağaç kesim işiyle geçimini temin etmiş ve etmektedir. Çalışmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşme ve yarı katılımlı gözlem teknikleri kullanılmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler kodlama sürecine tabi tutulmuş ve veriler, ulaşılan tematik kodlarla analiz edilmiştir. Buna göre Nergizlik köyü Tahtacılarının ölüm öncesi, ölüm sırası ve ölüm sonrası inanış ve ritüellerinin içinde birçok sembolik anlamın olduğuna ve bu sembolik anlamların toplumsal etkileşim içinde belirli bir süreç dahilinde oluştuğu sonucuna varılmıştır. Topluluğun ölüme ilişkin inanç ve uygulamalarında geçmişten bu zamana özgün durumlarını koruduğu ancak bazı inanç ve uygulamaların geçmişten bugüne yavaş da olsa değişime uğradığı bazılarının da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu görülmüştür.

In the study, the meaning attributed to the death phenomenon by the Tahtacıs of Nergizlik village in Adana's Karaisalı district was evaluated in the context of the transitional periods of life. The subject of the research is how individuals make sense of death and the beliefs and rituals around death. In this direction, the cultural meanings of events, situations and objects that Adana Tahtacıs see as a precursor of death, and the social and cultural meanings of their rituals and practices to avoid death are emphasized. symbolic meanings of beliefs and rituals at the time of the death of the individual; The symbolic meanings of postmortem beliefs and practices and the cultural and social meanings of postmortem rituals are emphasized. The main purpose of the study is: How the Tahtacıs of Nergizlik village make sense of the beliefs, rituals and practices related to death; is to understand how these meanings about death are constructed and how all these interpretations have a place in the meaning world of the participants. The fact that the people living in the village of Nergizlik are a Tahtaci community living the Alevi faith, is a factor in the community's interpretation of death within the Alevi faith. The theoretical framework of the study is the symbolic interaction theory, since death is a transitional period and contains many symbols with its beliefs and rituals. The meanings of the Tahtacı community about death were handled with the qualitative research method. Purposive sampling technique was used as a sample in order to reach the participants from whom rich information can be obtained about death in Nergizlik village and to determine the sample. The sample of the study consists of a total of 16 participants, 10 female and 6 male, between the ages of 41 and 83, residing in the village of Nergizlik. One of the participants is the Cemevi grandfather. Thus, the total number of participants is 17. All of the sample have made a living by cutting trees in a certain period of their life and they are making a living. In the study, semi-structured in-depth interviews and semi-participatory observation techniques were used as data collection tools. The data obtained from the participants were subjected to the coding process and the data were analyzed with the thematic codes reached. According to this, it has been concluded that there are many symbolic meanings in the beliefs and rituals of Nergizlik village Tahtacıs before, during and after death, and that these symbolic meanings are formed within a certain process in social interaction. It has been observed that the group's beliefs and practices regarding death have preserved their original status from past to present, but some beliefs and practices have changed, albeit slowly, from past to present, and some are in danger of extinction.