Coğrafi bilgi sistemi aracılığıyla inanç turizmi rotalarının oluşturulması: Kapadokya örneği

Abstract

Bu çalışma eşsiz doğal manzaraları ve kültürel mirasıyla Türkiye'nin en önemli turizm destinasyonlarından birisi olan Kapadokya bölgesinde inanç turizmi rotaları oluşturmayı amaçlamaktadır. Bölgede inanç turizmi rotalarının oluşturulmasında literatür taraması, odak grup görüşmesi, mülakatlar ve Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) araçlarından faydalanılmıştır. Çalışma kapsamında oluşturulması planlanan rotalarda bileşen olarak değerlendirilen 86 Hıristiyanlık dini yapısının yer aldığı bir envanter oluşturulmuştur. Ardından ziyaret yerlerinin özelliklerinin ortaya çıkarılması ve sınıflandırılması için bir ölçüm aracı geliştirilerek dini yapıların özellikleri hakkında veri toplanılmıştır. Ölçüm aracında dini yapıların manevi değeri, kültürel değeri, doğal çevre içerisinde bulunması, ziyaret yoğunluğu (bilinirlik) ve kutsallık özelliklerini ortaya koyan 5 farklı kritere yer verilmiştir. Bu kriterlerin belirlenmesinde odak grup görüşmesi ve literatürde yer verilen rota planlama rehberlerinden faydalanılmıştır. Kapadokya bölgesindeki Hıristiyanlık dini yapıları üzerine uzman 21 kişi, hazırlanan envanterde yer verilen dini yapıları 5 farklı kritere göre puan vererek değerlendirmiştir. Analiz sonuçlarına göre çalışma kapsamında değerlendirilen dini yapıların büyük bir kısmının doğal çevre içinde yer alan, kültürel ve manevi değer açısından üstün özellikler sergileyen az bilinen yapılar olduğu anlaşılmıştır. Dini yapılar tespit edilen özelliklerine göre kategorilere ayrılmış ardından coğrafi konumları CBS programlarına aktarılarak mekânsal analizler yapılmıştır. Dini yapıların konum bilgileri ve diğer coğrafi verilerden faydalanılarak ArcGIS yazılımında mekânsal istatistik analizleri, ağ analizleri (network) ve mesafe analizleri (distance) yapılmıştır. Analizler sonucunda dini yapıların bölgedeki mekânsal dağılımı, yürüyüş için uygun alanlar, yürüyüş süreleri ve mesafeleriyle ilgili bulgular elde edilmiştir. Çalışma kapsamında 3 farklı rota önerisi geliştirilmiş ve çok sayıda alternatif rota oluşturmak için araştırmacılara ve uygulayıcılara öneriler getirilmiştir. Çalışma, Kapadokya bölgesinin zengin dini mirasının farklı temalarla deneyimlenmesi için ortaya koyduğu rotalar ve bu rotaların oluşturulmasında bileşenlerin değerlendirilmesi için geliştirdiği yöntemle literatüre ve turizm sektörüne önemli katkılar sağlamaktadır. Ortaya konulan envanter ve rotalar Kapadokya'daki inanç turizmine yönelik altyapının gelişmesine, Hıristiyanlık dini mirasının korunmasına ve gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayacaktır. Sonraki çalışmalar için sonuçlara dayalı olarak turizm sektörüne ve araştırmacılara önemli öneriler sunulmuştur.

This study aims to create religious tourism routes in the Cappadocia region, one of the most important tourism destinations in Turkey with its unique natural landscapes and cultural heritage. Literature review, focus group interviews, interviews, and Geographic Information Systems (GIS) tools were employed to create religious tourism routes in the region. An inventory was created of 86 Christian religious structures that were considered as components in the planned routes. Subsequently, a measurement tool was developed to collect data on the characteristics of these religious sites, including their spiritual value, cultural significance, presence in the natural environment, visitor density-familiarity, and sacredness. The criteria were determined based on focus group discussions and route planning guides published in the literature. 21 experts on Christian religious structures in the Cappadocia region evaluated the religious structures listed in the prepared inventory according to 5 different criteria. The analysis revealed that many of the evaluated religious structures are lesser-known buildings with outstanding features in terms of natural environment, cultural value, and spirituality. After categorizing the religious structures based on their identified features, their geographical locations were transferred to GIS programs for spatial analysis. Spatial statistical analyses, network analyses, and distance analyses were conducted using ArcGIS software, providing insights into the spatial distribution of religious structures in the region, suitable areas for walking, walking durations, and distances. Within the scope of the study, 3 distinct route proposals were developed, and suggestions were made to researchers and practitioners to create a large number of alternative routes. Overall, this study significantly contributes to the literature and the tourism industry by presenting routes that allow diverse experiences of Cappadocia's rich religious heritage. Additionally, the method it has developed for evaluating the components in creating these routes is valuable. The inventory and routes will contribute to the development of infrastructure for religious tourism in Cappadocia, the preservation of Christian religious heritage, and its transmission to future generations. Based on the results, important recommendations have been offered to the tourism sector and researchers for future studies.