Ulaştırma sektöründeki enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve çevresel kalite ilişkisi

Abstract

Ülkeler için ekonomik büyüme her dönemde önemli bir hedef olmuştur. Ülkeler ekonomik büyüme ve kalkınma hedefleri doğrultusunda ekonominin yapı taşı olan tüketimi karşılayabilmek için yoğun sanayi ve üretim tesisleri kurmuşlardır. Şüphesiz üretim ile tüketim arasındaki en önemli bağlantı lojistik olarak karşımıza çıkmakta ve bu durum ulaştırma sektörünün toplumların tüketim ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için sanayi çıktılarını kara, deniz, hava ve demiryolu vasıtasıyla insanlar ile buluşturan tedarik zinciri kavramının en önemli halkası durumundadır. Ulaştırma sektörünün üretim ile tüketim arasındaki bu bağlantıda aldığı önemli rol karşımıza bu sektörde yer alan taşıtların kullandığı enerji kaynaklarının tüketimi olarak çıkmaktadır. Ulaştırma sektörü enerji tüketimi dünya üzerinde yer alan fosil yakıtların % 50 sini, toplam enerji kaynaklarının ise üçte birini tüketmektedir. Bu durum çevresel kalitenin düşmesine, hava kirliliğine ve yaşanabilir, sürdürülebilir çevrenin bozulmasına neden olmaktadır. Ülkeler için önemli bir hedef olan ekonomik büyüme sanayi üretimi ve ulaştırılması bir yandan ekonomik büyümeyi tetiklerden bir yandan da çevre kirliliğini artırarak gelecek nesillere yaşanabilir bir çevre mirası bırakmamız anlamında negatif etkiye sahip olmaktadır. Bu tez çalışmasında ekonomik büyüme, ulaştırma sektöründeki enerji tüketimi, karbondioksit salınımı ve petrol fiyatlarından oluşan değişkenler ile OECD üyesi 28 ülke ve bu ülkelerle ticari ilişkileri yoğun olmakla birlikte ulaştırma enerjisi tüketimi bu ülke grupları arasında en az olan Lüksemburg’un üzerinde ve ulaştırma enerjisi tüketimi en fazla olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nin altında olan 8 ülke ile birlikte toplam 36 ülke veri seti kapsamında analiz edilmiştir. 1990-2018 yılları arasında olmak üzere 29 yıllık zaman aralığında ulaştırma enerjisi tüketimi fazla olan bu ülkelerin aynı zamanda endüstri enerji tüketimleri de ulaştırma sektöründeki enerji tüketimine paralel olarak yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Ulaştırma sektörü ile endüstri sektörünün tedarik zinciri açısından birbirine bağlı ve bağımlı sektörler olduğu düşüncesi ile veri seti oluşturulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, literatüre destek veren bir şekilde ulaştırma sektöründe kullanılan enerji tüketiminin ve ekonomik büyümenin çevresel kaliteyi bozduğu yani karbondioksit salınımını artırdığı, petrol fiyatlarında meydana gelen artışın ise karbondioksit salınımını azalttığı sonucuna varılmıştır.

Economic growth has always been an important goal for countries. Countries have established intensive industrial and production facilities to meet consumption, which is the building block of the economy, in line with economic growth and development goals. Undoubtedly, the most important link between production and consumption is logistics, and this is the most important link of the supply chain concept that brings together industrial outputs with people by land, sea, air, and railway in order to meet the consumption needs of societies. The important role of the transportation sector in this connection between production and consumption is the consumption of energy resources used by vehicles in this sector. The energy use of transportation sector consumes 50% of the world's fossil fuels and one-third of the total energy resources. This leads to reduced environmental quality, air pollution and the deterioration of the livable, sustainable environment. Economic growth, industrial production and transportation, which are important targets for countries, trigger economic growth on the one hand and increase environmental pollution on the other hand and leave an unlivable environmental heritage to future generations. In this thesis, variables consisting of economic growth, energy consumption in the transportation sector, carbon dioxide emission, and oil prices, 28 OECD member countries and 8 other countries, whose transport energy consumption is above Luxembourg, which is the least among these country groups, and below the USA with the highest transport energy consumption, although trade relations with these countries are intense, were analyzed within the scope of the total 36 country data set. It has been observed that these countries, which have a high transportation energy consumption in a 29-year period between 1990-2018, also have high industrial energy consumption in parallel with the energy consumption in the transportation sector. A data set was created with the idea that the transportation sector and the industrial sector are interconnected and dependent sectors in terms of the supply chain. From the result of the analysis, it was concluded that the energy consumption and economic growth used in the transportation sector in a way that supports the literature deteriorates the environmental quality, that is, increases carbon dioxide emissions, while the increase in oil prices reduces carbon dioxide emissions.