Uygulamalı halk bilimi müzelerinin kültürel miras farkındalığına etkisinin incelenmesi: Kapadokya Yaşayan Miras Müzesi örneği

Abstract

Halk bilimi, ülkenin ya da belirli bir alanda yaşayan halkın, geleneklerini, sözlü kültür ürünlerini, mutfaklarını, inanışlarını, müziklerini, giysilerini, törenlerini, mimarilerini, oyunlarını kısaca tüm kültürel öğelerini inceleyip araştıran, kültürde meydana gelen olumlu ya da olumsuz değişimleri-dönüşümleri inceleyen, incelemeler sonucunda kültürün karşılaştığı sorunları çözen bilim dalıdır. Uygulamalı halk bilimi ise 20. yüzyılın ilk yarısından itibaren oluşmaya başlayan yeni bir alt disiplindir. Uygulamalı Halk Bilimi, küreselleşmenin beraberinde getirdiği zararlı değerin toplumda oluşturduğu bozulmaları etkili çözüm yöntemleriyle iyileştirmektedir. Ayrıca kültürün unutulmuş veya unutulmaya yüz tutmuş kültürel değerlerini eski canlılığına kavuşturmak adına yaptığı çalışmalar, kültürel mirasımızın varlığını ve sürekliliğini koruyarak kuşaktan kuşağa aktarımını da sağlamaktadır. Fakat yaşanan güncel gelişmeler ve kültürel çeşitliliğin yok olacağı fikrinin oluşturduğu kaygı ile endişenin sonucunda kültürel mirası koruma alanının, somut kültürel unsurlardan somut olmayan kültürel unsurlara doğru genişlemesine yol açmıştır. Bu konudaki en önemli gelişme UNESCO’nun 2003 yılında kabul ettiği Türkiye’nin de 2006 yılında taraf olduğu “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” ile birlikte, kültürünün korunması, yaşatılması ve aktarılması konusu küreselde büyük farkındalık yaratmıştır. Bu farkındalık ile birlikte müzecilik alanında mirasın yaşatılması ve aktarımı adına etkili çalışmaların yapıldığı dönem başlamıştır. Bu dönemin en önemli meyvesi uygulamalı halk bilimi müzelerinin kurulmasıdır. Uygulamalı halk bilimi müzelerinde, canlandırma, deneyimleme, anlatıcı kullanma gibi uygulamalarla somut ve özellikle somut olmayan kültürel miras ürünleri gelen ziyaretçilere aktarılmak istenmektedir. Bu bağlamda tezde, Türkiye’deki uygulamalı halk bilimi müzeleri tanıtılacak, müzeleri konu alan çalışmalarla birlikte “Kapadokya Yaşayan Miras Müzesinde” gerçekleştirilen alan çalışması ve çalışmada elde edilen analiz verileri incelenecektir. Tüm bu bilgiler neticesinde uygulamalı halk bilimi müzelerinin kültürel miras farkındalığı oluşturmadaki işlevi saptanacaktır.

Folklore is the branch of science that examines and investigates the traditions, oral culture products, cuisines, beliefs, music, clothes, ceremonies, architectures, games, in short, all cultural elements of the country or the people living in a certain area, examines the positive or negative changes and transformations that occur in culture, and solves the problems faced by culture as a result of the examinations. Applied folklore is a new sub-discipline that began to form from the first half of the 20th century. Applied folklore improves the deterioration created in society by the harmful value brought about by globalization with effective solution methods. In addition, the works carried out in order to restore the forgotten or forgotten cultural values of the culture to their former vitality also ensure the transmission of our cultural heritage from generation to generation by preserving its existence and continuity. However, as a result of the current developments and the concern and concern created by the idea that cultural diversity will disappear, the expansion of the cultural heritage protection area from concrete cultural elements to intangible cultural elements has led to the expansion. The most important development in this regard has created great awareness globally on the preservation, survival and transmission of culture with the "Convention for the Protection of Intangible Cultural Heritage" adopted by UNESCO in 2003 and to which Turkey became a party in 2006. With this awareness, the period in which effective studies were carried out in the field of museology on behalf of the survival and transfer of heritage began. The most important fruit of this period is the establishment of museums of applied folklore. In applied folklore museums, concrete and especially intangible cultural heritage products are wanted to be transferred to the visitors with applications such as animation, experimentation and the use of narrators. In this context, in the thesis, applied folklore museums in Turkey will be introduced, and the field study carried out at the "Cappadocia Living Heritage Museum" and the analysis data obtained from the study will be examined together with the studies on museums. As a result of all this information, the function of applied folklore museums in creating cultural heritage awareness will be determined.