Vergi yapısının iktisadi başarım üzerindeki etkisi: Türkiye örneği

Abstract

Vergi yapısı bir toplumun iktisadi başarımı üzerinde kilit bir role sahiptir. Vergi türlerinin bir kısmı iktisadi başarım üzerinde bozucu etkilere sahipken kalanları genişletici olabilmektedir. Gelir vergilerinin diğerleri pahasına yüksek olması mal ve hizmetlere olan talebi düşüreceğinden iktisadi performansı olumsuz etkileyebilmektedir. Öte yandan tüketimden alınan vergilerin payındaki artış vergilendirmeyi tabana yayarak özellikle kayıt dışı üretimin oldukça yüksek olduğu ekonomilerde vergilerin toplanmasını kolaylaştırmakta ve vergi yükünü mal ve hizmetin talep yapısına göre üretici veya tüketiciye değişen oranlarda yansıtarak iktisadi başarımı olumlu etkilemektedir. Böylelikle çalışma, Türkiye’de vergi yapısındaki değişikliklerin iktisadi başarım üzerindeki olası etkilerini incelemektedir. 1965 ve 2019 yıllarını kapsayan çalışmada iktisadi başarımın ölçütü olarak kişi başına düşen reel GSYİH belirlenmiş ve vergi kazanç yapısının bu değişken üzerindeki etkileri geleneksel kontrol değişkenler olan yatırım harcamaları, nüfus artış oranı ve vergi yükü ile birlikte incelenmiştir. Çalışmada, bağımlı değişken olan kişi başına düşen reel GSYİH’nin farkta durağan olması ve bağımsız değişkenlerin en fazla farkta durağan olmaları nedeniyle çalışmada Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) Model kullanılmıştır. Sabit bütçe kısıdı altında tahmin edilen sonuçlara göre kişisel gelir vergilerinin toplam vergi gelirleri içindeki payının artması kişi başına düşen GSYİH’yi azalttığı, kurumlar vergisinin yansız etkiye, tüketim ve emlak vergilerinin ise olumlu etkiye sahip oldukları tespit edilmiştir.