Batı basındaki manşetlerin dilinden 27 Mayıs Darbesi’nin ilk uluslararası yansımaları

Abstract

Türkiye’de farklı dönemlerde yaşanan birçok gelişme batı basınının ilgisini çekmiştir. Tarihler 27 Mayıs 1960’ı gösterdiğinde dış basın bu kez, cumhuriyet tarihinde yaşanan ilk askeri darbe için dikkatini Türkiye üzerine çevirmiştir. Darbe ile ilgili verilen ilk haberlerin batı basınında nasıl yansımalar gösterdiği çalışmamızın temel argümanını oluşturmuştur. Bu açıdan ele alındığında, batı basını üzerinden uluslararası kamuoyunun 27 Mayıs Darbesi’ne bakış açısının ortaya konulması özelinde bir açığın kapatılması hedeflemiştir. Geçmiş yıllara ait gazete arşivlerine açık erişim sağlayan ülkeler ve devlet kütüphaneleri tespit edilmiştir. Bu sayede batı basınında yer alan yaklaşık 500 farklı gazete taranmış, bu gazetelerden 27 Mayıs Darbesi’ni haberleştiren yaklaşık 100 farklı gazete tasnif edilmiş, içerisinden benzer haberler yapan gazeteler ayıklanmış ve özgün haberler çalışmaya eklenmiştir. ABD başta olmak üzere İngiltere, Fransa, Almanya, İspanya, İtalya basını Türkiye’de gerçekleşen darbe haberlerini 27 ve 28 Mayıs tarihlerinde haberleştirmişlerdir. Özellikle İstanbul, Atina ve Türkiye’ye komşu ülkelerde görev yapan Amerikan haber ajansları üzerinden batı basınına darbe haberleri servis edilmiş, United Press International (UPI) ve Associated Press (AP) ajansları dünya gazetelerine Türkiye’deki bilgileri aktarmışlardır. Darbe haberlerinde yabancı gazeteler genellikle benzer bir dil kullanmışlardır. Buna göre haberlerde önce darbeye giden süreçten bahsedilmiş, darbe günü ile ilgili bilgiler aktarılmıştır. Bununla birlikte haberlerde ön plana çıkan en önemli nokta darbe bildirisi olmuş, haberlerin neredeyse tamamında darbe bildirisine ayrıntılı bir biçimde yer verilmiştir. Ayrıca cunta yönetimi tarafından yapılan NATO ve CENTO gibi uluslararası bütün ittifaklara ve taahhütlere bağlı kalınacağı açıklaması haberlerin ana eksenini oluşturmuştur. Bunun yanında genellikle manşet ve sür manşetten verilen haberlerde Başbakan Adnan Menderes’in fotoğraflarının yanı sıra darbe gününe ait tank ve asker fotoğrafları da sıkça kullanılmıştır.