Kültürel ekoloji bağlamında Türk kültüründe ağaca (ölü) gömme geleneği (Güney Sibirya sahası destanları)

Abstract

Türk kültürünün arkaik izlerinin görülmeye başlandığı, ilk kez şekillendiği ve yayılım gösterdiği coğrafya olan Sibirya ve özellikle Güney Sibirya, barındırdığı arkeolojik ve etnografik malzemeler bakımından zengin bir kaynak konumundadır. Türk kültür coğrafyası içerisinde yer alan Güney Sibirya bölgesinin sözlü ve yazılı kültür geleneği de Türklerin tarih sahnesine çıktığı ilk dönemlere ışık tutması bakımından oldukça önemlidir. Özellikle yaşayan kültürel mirasın parçası olan ve sözlü kültür geleneği oluşturmuş anlatılar bu açıdan dikkate değerdir. Literatürde somut olan ve somut olmayan biçiminde adlandırılan bu malzemelerin veya kültürel mirasların yorumlanması ile yapılan değerlendirmeler, Türk kültürünün en eski dönemlerini anlamaya yardımcı olmakla birlikte, bunlar tek başına yeterli değildir. Bölgenin maddî kalıntılarının ve sözlü kültür ürünlerinin yanı sıra ekolojik niteliklerinin de ele alınması, daha derinlemesine bir incelemeyi gerektirmektedir. Kültürel Ekoloji yaklaşımı olarak isimlendirilen bu değerlendirme biçimi, diğer kültürel unsurların yanı sıra, kültürün şekillendiği coğrafyanın önemini ve etkisini ortaya koymaktadır.