Çayıralan (Yozgat) yöresinde halk hekimliği ve halk inançları

Abstract

In this study, which is limited to meadowland and region, the views of folk medicine, in other words traditional folk remedies and folk beliefs and practices connected to them have been taken into consideration. People in Meadowland and their villages benefit from domestic practices obtained from quarries, visits, transfers, fracture-dislodgement, medicinal waters, plants, animals and mineral products within the scope of applied folk medicine to be protected or treated from diseases. It is seen that the people of the region add some rituals based on religious-magic processes during these practices. It has also been determined that plants, animals, mineral products and religious-enrichment processes are used separately in the quarries, visit places and in-house folk medicine applications that are determined to be in operation. Another issue that is emphasized is the beliefs of the people in the region. The transition periods of life in life and the folk beliefs seen at various stages of life and the practices that are formed around these beliefs are discussed. In the region; modernization, increase of scientific knowledge, implementation of practices and practices of traditions, and folk medicine practices and some of the popular beliefs continue to undergo change and transformation. although some applications and beliefs are reduced compared to the old ones, the data obtained are not negligible. Despite all objections and contradictions, the majority of the identified elements are reached by local residents in the cultural memory, while others are maintained by the residents of the sahada tradition.

Çayıralan ve yöresi ile sınırlandırılan bu çalıĢmada halk hekimliğinin baĢka bir deyiĢle gelenekli halk sağaltıcılığının görünümleri ve halk inançları ile bunlara bağlı uygulamalar konu edinilmiĢtir. Çayıralan ve köylerinde kiĢiler hastalıklardan korunmak veya tedavi olmak için uygulamalı halk hekimliği kapsamında ocaklardan, ziyaret yerlerinden, aktarlardan, kırık-çıkıkçılardan, Ģifalı sular ile bitki, hayvan, maden ürünlerinden elde edilen ev içi uygulamalardan yararlanır. Yöre insanının bu uygulamalar esnasında dinlik-büyülük iĢlemlere dayanan birtakım ritüelleri de iĢin içine kattığı görülür. ÇalıĢma sahasında tespit edilen ocaklarda, ziyaret yerlerinde ve ev içi halk hekimliği uygulamalarında bitki, hayvan, maden ürünleri ile dinlik-büyülük iĢlemlerin birlikte kullanıldığı gibi ayrı ayrı kullanıldığı da belirlenmiĢtir. Üzerinde durulan bir diğer konu ise yörede tespit edilen halk inançlarıdır. ÇalıĢmada hayatın geçiĢ dönemleri ile yaĢamın çeĢitli safhalarında görülen halk inançları ve bu inançlar etrafında teĢekkül eden uygulamalar ele alınmıĢtır. Yörede; modernleĢme, bilimsel bilginin artması, uygulamaların ve geleneklerin devam ettiricileri tarafından icra edilmemesi gibi etkenlerden dolayı halk hekimliği uygulamaları ile halk inançlarının bazılarının değiĢim ve dönüĢüme uğrayarak devam ettiği; birtakım uygulama ve inanç unsurlarında ise eskiye nazaran azalma olmasına rağmen elde edilen verilerin azımsanmayacak düzeyde olduğu görülür. ÇalıĢma sahasında tespit edilen inançlar ile uygulamaların Orta Asya ve Anadolu kültür coğrafyasından izler taĢıdığı, bütün itiraz ve karĢı çıkıĢlara rağmen konu ile ilgili tespit edilen unsurların büyük bir çoğunluğunun yöre halkının kültür hafızasında, birçoğunun ise sahada geleneğin devam ettiricileri tarafından yaĢatıldığı sonucuna ulaĢılır.