Onkoloji hastalarıyla çalışan hekim ve hemşirelerin kansere yönelik tutumu, iş doyumu ve bunları etkileyen değişkenlerin belirlenmesi

Abstract

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer alan kanser, fiziksel olmanın yanında ruhsal ve psikososyal bileşenleri olan önemli bir hastalık grubudur. Yapılan araştırmalar bu alanda çalışan hekim ve hemşirelerin kansere yönelik tutumlarının, hastalığın süreci ve seyri üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu araştırma onkoloji hastalarıyla çalışan hekim ve hemşirelerin kansere yönelik tutumu, iş doyumu ve bunları etkileyen değişkenlerin belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı türde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, Kayseri İl Merkezinde bulunan Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesine bağlı Onkoloji-Hematoloji Klinikleri ile Kayseri Şehir Hastanesi Onkoloji-Hematoloji Kliniklerinde çalışan hekim ve hemşireler oluşturmuştur. Ayrıca bir örneklem seçimine gidilmeyip, araştırma hakkında bilgi verildikten sonra katılmak isteyen 150 hekim ve hemşire örnekleme dahil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından ilgili literatür taranarak hazırlanan Anket Formu, Kansere Yönelik Tutum Ölçeği ve Minnosota İş Doyumu Ölçeği kullanılmıştır.Araştırmaya katılan hekim ve hemşirelerin Kansere Yönelik Tutum Ölçeği (KYTÖ) toplam puan ortalaması 91.62±14.80 (27.00-132.00) olarak belirlenmiştir. Katılımcıların Minnesota İş Doyum Ölçeği (MİDÖ) genel doyum puan ortalaması 3.34±0.55 (2.05-5.35), içsel doyum alt boyutu puan ortalaması 3.60±0.56 (2.08-6.17) ve dışsal doyum alt boyutu puan ortalaması ise 2.94±0.77 (1.38-6.75) olarak saptanmıştır. Bu sonuçlar çalışmaya katılan sağlık profesyonellerinin kansere yönelik tutumlarının orta düzeyde, genel ve içsel iş doyumlarının yüksek, dışsal iş doyumlarının ise düşük olduğunu göstermektedir. Ölçek puanları arasındaki ilişki incelendiğinde; MİDÖ toplam, MİDÖ içsel ve MİDÖ dışsal alt boyutları ile KYTÖ toplam puanı arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı düzeyde ilişki saptanmıştır (p<0.05). MİDÖ toplam puanı (r=.296, p<0.05) ve MİDÖ dışsal puanı ile KYTÖ toplam puanı arasında pozitif yönde düşük düzeyde (r=.187, p<0.05), MİDÖ içsel puanı ile KYTÖ puanı arasında ise pozitif yönde orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlenmiştir (r=.309, p<0.05). Araştırmaya katılan bireylerin sosyo-demografik özelliklerine göre yapılan karşılaştırmalarda erkeklerin MİDÖ toplam (3.47±0.46) puanının kadınlardan, bekar olanların MİDÖ dışsal alt boyut ölçek puanın evli olanlardan, hekimlerin MİDÖ toplam, içsel ve dışsal doyum puanlarının hemşirelerden yüksek olduğu belirlenmişitir. Araştırmaya katılan bireylerin çalıştığı kurum özelliklerine göre yapılan karşılaştırmada üniversite hastanelerinde çalışan hekim ve hemşirelerin KYTÖ toplam puanının şehir hastanesinde çalışan hekim ve hemşireden anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür (p<0.05). Araştırmaya katılan sağlık çalışanlarının çalıştığı alana göre yapılan karşılaştırmada, onkolojide çalışmayı kendi isteğiyle seçenlerin MİDÖ dışsal alt boyut puan ortalamalarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular doğrultusunda onkoloji alanında çalışan sağlık profesyonellerinin dışsal iş doyumlarını artırmak için gerekli kurumsal düzenlemelerin yapılması, kansere yönelik olumlu tutumları artırmak için konuya ilişkin eğitim programları ve psikososyal destek sistemlerinin geliştirmesi, onkoloji alanına ilgili ve çalışma isteği olan personelin istihdamının sağlanması önerilmektedir. Ayrıca alanda çalışanların memnuniyet anketleri ile düzenli olarak izlenmesi, memnuniyetsizliğin erken belirlenmesi ve müdahale edilebilmesi açısından önemlidir.

Cancer, which is one of the leading causes of death in our country as well as all over the world, is an important disease group with mental and psychosocial components besides being a physical disease. Studies show that the attitudes of physicians and nurses working in this field towards cancer are effective on the process and course of the disease. This descriptive study was conducted to determine the attitudes of physicians and nurses working with oncology patients towards cancer, their job satisfaction, and the variables affecting them. The population of the study consisted of the physicians and nurses working in the Oncology-Hematology clinics of Erciyes University Faculty of Medicine in Kayseri City Center and the Oncology-Hematology Clinics of Kayseri City Hospital. In addition, a sample selection was not made and 150 physicians and nurses who wanted to participate after giving information about the research formed the sample of the research. As a data collection tool in the research; Questionnaire Form, Turkish Version of the Attitudes Towards Cancer Scale and Minnesota Job Satisfaction Scale, which were prepared by researchers by scanning the relevant literature, were used. The data obtained in the study were evaluated using the SPSS program in computer environment.The total mean score of the Attitudes Towards Cancer Scale (ATC) of the physicians and nurses participating in the study was determined as 91.62±14.80. Participants' Minnesota Job Satisfaction Scale (MJSS) General Satisfaction score average was 3.34±0.55, Intrinsic Satisfaction sub-dimension mean score was 3.60±0.56, and External Satisfaction sub-dimension mean score was 2.94±0.77. These results show that the general and internal satisfaction of the researchers participating in our study is high and the external satisfaction is low. In the comparisons made according to the socio-demographic characteristics of the individuals participating in the study, it was determined that the MIDOSA Total score of men was higher than that of women, the MIDOSA Extrinsic Subdimension scale score of singles was higher than those of married people, and the MIDOSA Total, Intrinsic and Extrinsic Satisfaction scores of physicians were higher than that of nurses. In the comparison made according to the characteristics of the institution where the individuals participating in the research work, it was seen that the KYTO Total score of the physicians and nurses working in university hospitals was significantly higher than the physicians and nurses working in the city hospital. In the comparison made according to the field of study of the individuals participating in the research, it was determined that those who voluntarily chose to work in oncology had higher MIDOSA external sub-dimension score averages. In line with these findings, in order to increase job satisfaction in oncology and reduce negative attitudes towards cancer, equalizing the conditions of the institutions as much as possible, and solving the problems in line with their ideas and opinions by applying satisfaction surveys to the personnel in the institution can increase the satisfaction received from the job. It can also positively affect the quality of life and the attitude towards cancer.