Gebe kadınlarda emniyet kemeri kullanımı ve etki eden faktörler

Abstract

Tanımlayıcı ve kesitsel türdeki bu araştırmada, gebe kadınlarda emniyet kemeri kullanımının ve etki eden faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırma 04 Aralık 2019 ile 07 Şubat 2020 tarihlerinde Niğde Ömer Halisdemir Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin Kadın Hastalıkları ve Doğum Poliklikleri'nde antenatal bakım alan 1150 gebe kadının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerden, Ki- kare testinden ve binary lojistik regresyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmaya katılan kadınların yaş ortalaması 26.81 ± 5.46 olduğu saptanmıştır. Kadınların % 35.7'si orta öğretim mezunu olduğunu ve % 47.1'i gebeliğinin üçüncü trimesterinde olduğunu beyan etmiştir. Kadınların % 4.3'ü ise gebelik döneminde sağlık çalışanlarından emniyet kemeri kullanma konusunda bilgi aldığını bildirmiştir. Gebe kadınların beyanlarına dayalı olarak omuz ve kucak kemerinin gebelikte doğru kullanımını bilme ve kullanma oranlarının sırasıyla %18.3 ve %32.8 olduğu saptanmıştır. Gebelikte düzenli olarak emniyet kemerini kullanma oranı sürücü koltuğu için %75.6, ön yolcu koltuğu için %47, arka koltuk için %9.6 ve gebelik öncesi için %39.7'dir. Kadınların %13.2'si ise gebelikte emniyet kemerini hiç takmadığını beyan etmiştir. Yapılan lojistik regresyon analizi; sürücü koltuğunda emniyet kemeri takma olasılığının gebeliği planlı olan kadınlarda plansız olanlara kıyasla 3.31 kat ve gebelik öncesi düzenli emniyet kemeri kullananlarda kullanmayanlara kıyasla 17.30 kat daha fazla olduğunu göstermiştir (p < 0.05). Ön yolcu koltuğunda emniyet kemeri takma olasılığının yaşı 30 ve üzeri olan gebe kadınlarda, yaşı 18-23 olanlara kıyasla 2.09 kat, köy/kasabada yaşayan gebe kadınlarda il merkezinde yaşayanlara kıyasla 2.19 kat, aylık geliri 5000 TL ve üzeri olan gebe kadınlarda 1500 TL ve altı olanlara kıyasla 2.95 kat, gebeliği planlı olan kadınlarda plansız olanlara kıyasla 1.53 kat ve gebelik öncesi düzenli emniyet kemeri kullananlarda kullanmayanlara kıyasla 19.88 kat daha fazla olduğu belirlenmiştir (p < 0.05). Arka koltukta düzenli emniyet kemeri takma olasılığının ise; evli olan kadınlarda bekar olanlara kıyasla 0.05 kat daha az ve gebelik öncesi düzenli emniyet kemeri kullananlarda kullanmayanlara kıyasla 15.51 kat daha fazla olduğu saptanmıştır (p < 0.05). Bu bulgular gebe kadınların emniyet kemeri kullanma ve bu konuda bilgi ve danışmanlık alma oranlarının oldukça düşük olduğunu göstermektedir. Kadınların gebelikte emniyet kemeri kullanma durumları, taşıt içinde oturulan koltuğa göre değişkenlik göstermektedir. Özellikle arka koltukta düzenli emniyet kemeri kullanımı düşük bulunmuştur. Gebeliğin planlanma durumu, yaş, medeni hal, yaşanılan yer, gelir düzeyi, gebelik öncesi emniyet kemeri kullanma alışkanlığı kadınların gebelikteki emniyet kemeri kullanma davranışlarını etkilemektedir. Sağlık çalışanlarının gebelik sırasında doğru emniyet kemeri kullanımı ve önemi konusunda gebe kadınlara bilgi ve danışmanlık sağlaması önerilmektedir.

This descriptive and cross-sectional study aimed at determining the use of seat belts in pregnant women and the effecting factors. This study was conducted with the participation of 1150 pregnant women who received antenatal care in the Gynecology and Obstetrics Outpatient Clinics of Nigde Omer Halisdemir Training and Research Hospital between 04 December 2019 and 07 February 2020. Study data were collected through a survey prepared by the researcher. Descriptive statistical methods, Chi-square test and binary logistic regression analysis were used for the analysis of the data. The mean age of the pregnant women who participated in the study was 26.81±5.46 years. Of the participants, 35.7% were secondary school graduates and 47.1% were in the third trimester of their pregnancy. Of the women, 4.3% reported that they got information about using a seat belt from health workers during pregnancy. Based on the statements of pregnant women, the rates of knowing the correct use of shoulder and lap belts during pregnancy and using seat belts were found to be 18.3% and 32.8%, respectively. The rate of regular use of seat belts during pregnancy was 75.6% for the driver's seat, 47.0% for the front passenger seat, 9.6% for the rear seat, and 39.7% for pre-pregnancy. Of the participants, 13.2% stated that they have never used a seat belt during pregnancy. Logistic regression analysis showed that the probability of wearing a seat belt in the driver's seat was 3.31 times higher in women with a planned pregnancy compared to those with an unplanned pregnancy, and 17.30 times higher in pre-pregnancy seatbelt users vs non-users (p<0.05). The probability of wearing a seat belt in the front seat was 2.09 times higher in pregnant women aged 30 and above, compared to those aged 18-23, 2.194 times higher in pregnant women living in villages/towns compared to those living in the city center, and 2.95 times higher in pregnant women with a monthly income of 5000 TL and above compared to those with 1500 TL and below, 1.53 times higher in women with a planned pregnancy compared those with an unplanned pregnancy, and 19.88 times higher in those who regularly wearing a seat belt before pregnancy compared to those who did not (p<0.05). The probability of regularly wearing a seat belt in the back seat was 0.05 times lower in married women compared to single women, and 15.51 times higher in those who regularly used seat belts before pregnancy compared to those who did not (p<0.05). These results show a quite low proportion of pregnant women using seat belts and getting information and counselling on this issue. The use of seat belts by women during pregnancy varies depending on the seat of a vehicle. Regular seat belt use, especially in the back seat, was found to be low. Planning status of a pregnancy, age, marital status, place of residence, income level, pre-pregnancy seat belt usage habits affect women's seat belt use behaviours during pregnancy. It is recommended that healthcare professionals provide information and counselling to pregnant women about the correct use and importance of seat belt use during pregnancy.