Türkiye'de kişi başına karbondioksit emisyonunun durağanlığı: Fourier yaklaşımı

Abstract

Küresel sera gazları emisyonu dünya genelinde artış göstermektedir. Bu artışın temel nedeni ekonomik büyüme ve fosil yakıt kullanımından kaynaklanmaktadır. Sera gazlarının en önemli bölümünükarbondioksit (CO2)emisyonu oluşturmaktadır. CO2emisyonunun sera gazı ve iklim değişikliği üzerindeki etkisi hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkeler için önemini koruyan bir konudur. Literatürde CO2emisyonunun etkilerini araştıran çalışmalar mevcuttur.Bu çalışmaların bazılarında, Çevresel Kuznets Eğrisi yaklaşımı kullanılarak gelir ve CO2 emisyonu arasındaki ilişki tartışılmaktadır. Diğer bir grup çalışmada ise odak noktası CO2emisyonunun yakınsaması konusuna kaymıştır. Stokastik yakınsama yaklaşımı, şokların değişkenler üzerindeki etkilerine ve şokların değişkenler üzerindeki kalıcılığına odaklanmaktadır.

Bu çalışmada, Türkiye’nin 1960-2016 dönemi kişi başına CO2 emisyonunun durağanlığının test edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada CO2 emisyonunun durağanlığı geleneksel ADF birim kök testi, yapısal kırılmalı birim kök testleri, Fourier durağanlık testi (Fourier KPSS) ve Fourier ADFbirim kök testi kullanılarak analiz edilmiştir. İlk olarak ADF birim kök testi, Zivot-Andrews (1992), Lumsdaine ve Papell (1997), Lee ve Strazicich (2003,2004) (LM) yapısal kırılmalı birim kök testleri uygulanmıştır. Daha sonra,Fourier KPSS durağanlık ve Fourier ADF birim kök testleri kullanılmıştır. ADF, Zivot-Andrews (1992) ve Lumsdaine ve Papell'e (1997) birim kök testleri sonuçları, durağan olmama lehine kanıtlar göstermiştir. Lee ve Strazicich (2003, 2004) LM birim kök testi sonuçlarına göre iki kırılma dikkate alındığında Türkiye için birim kök testi sonuçları durağandır. Fourier KPSS durağanlık ve Fourier ADF birim kök testleri sonuçları ise Türkiye’de kişi başına CO2 emisyonunun durağan olmadığını ortaya koymuştur.

CO2 serisinin durağanlık özelliklerinin incelenmesi hem araştırmacılar hem de politika yapıcılar için önemlidir.Sürdürülebilir çevre politikaları, CO2emisyon serilerinin özelliklerine dayanmaktadır. CO2 emisyon serisinin durağan olmaması seriye gelen şokların kalıcı olacağı ve serisinin ortalamaya dönme eğiliminde olmayacağı anlamına gelmektedir. Bu bağlamada uygulanacak çevre politikalarının uzun vadede etkili olacağı kabul edilmektedir.