Halk anlatılarının yaşam alanı olarak icra mekânları, Şanlıurfa yöresi örneği”

Abstract

İnsanoğlunun çevresiyle kurduğu ilişkide mekânların dönüştürücü bir etkisi vardır. İnsan ile mekân arasındaki ilişki tarih boyunca fiziki şartları aşan bir mahiyet kazanmıştır. Bireysel ve toplumsal anlamda insanoğlu için önem atfedilen mekânlar hafıza mekânı olarak belleklerde yaşamaya devam etmiştir. Bu çalışmada Şanlıurfa yöresinde halk anlatılarının icra edildiği mekânlar ele alınmıştır. Geleneksel kültürün nispeten muhafaza edildiği yörede, halk anlatılarının icra edildiği sıra geceleri, dağ yatıları, ağa odaları, köy odaları ve taziye evleri gibi özgün ortamların/mekânların olduğu tespit edilmiştir. Bu mekânlarda yapılan derlemelerde, halk anlatılarının sürdürülebilir kılınmasında söz konusu mekânların ne kadar etkin olduğu gözlemlenmiştir. Saha araştırması yapılırken gözlemlenen bu mekânların yöredeki anlatı kültürüne katkı sağladığı, bu kültürün korunmasına ve sürdürülebilir kılınmasına zemin teşkil ettiği tespit edilmiştir. Folklor ürünlerinin bağlam merkezli bakış açısıyla değerlendirildiği günümüzde yöre mekânlarının özgün bir görünüm sergilediği söylenebilir.

Places have a transformative effect in the relationship that human beings establish with their environment. The relationship between human and place has acquired a nature that transcends physical conditions throughout history. Places that are attributed to humanity in individual and social sense have continued to live in memories as places of memory. In this study, the places where folk narratives are performed in Şanlıurfa region are discussed. In the region where traditional culture is relatively preserved, it has been determined that there are unique environments / places such as traditional song nights, mountain camping, agha rooms, village rooms and condolence houses in which folk narratives are performed. In the compilations made in these places, it has been observed how effective these places were in making folk narratives sustainable. It has been determined that these places observed during the field research has contributed to the narrative culture in the region and has constituted the basis for the preservation and sustainability of this culture. It can be said that today, where folklore products are evaluated with a context-centered perspective, local places display an original appearance.